آب گوارا: پژوهشی درباره معرفت، غیبت، غربت، شکر نعمت، انتظار فرج و دعا در حق امام عصر علیه السلام صفحه 117

ص: 129

که غیبت حضرت، دارای آن آثار و نتایج می باشد، امّا هیچ کدام به معنای اصطلاحی کلمه، «علّت» نیستند.

حال با توجّه به این نکته، به نقل و توضیح گزیده ای از احادیثی می پردازیم که در مقام بیان علّت غیبت امام علیه السلام، وجوهی را ذکر کرده اند. آن چه با مراجعه به این احادیث به دست می آید، پنج وجه مختلف است که برای هرکدام مؤیّداتی هم وجود دارد. ما در این جا به نقل نمونه هایی از هر وجه، که صراحت بیشتری در تعلیل غیبت امام علیه السلام دارد، اکتفا می کنیم.

اوّلین علّت غیبت امام علیه السلام: جلوگیری از کشته شدن

نخستین علّتی که شاید بیش از سایر علّت ها، درخصوص غیبت امام عصر علیه السلام مورد تأکید قرار گرفته، «ترس از کشته شدن» است. در احادیث منقول توسّط مرحوم کلینی (در کتاب شریف «کافی») و مرحوم صدوق (در کتاب گران قدر «کمال الدّین») و مرحوم نعمانی (در کتاب ارزشمند «الغیبه») این علّت در موارد متعدّدی بیان شده است.(1) به عنوان نمونه زراره از امام صادق علیه السلام نقل می کند که به او فرمودند:

ای زراره قطعاً حضرت قائم علیه السلام غیبتی دارد.

زراره می گوید: پرسیدم: چرا؟ حضرت فرمودند:

بر جانش می ترسد (و با دست خود اشاره به شکمشان کردند).(2)7.