آب گوارا: پژوهشی درباره معرفت، غیبت، غربت، شکر نعمت، انتظار فرج و دعا در حق امام عصر علیه السلام صفحه 22

ص: 34

1- بحارالانوار، ج36، ص407، ح16 به نقل از کفایه الاثر.
2- در حالی که در مورد دیگر واجبات، حالات استثنایی وجود دارد و سختی ها و مشکلات و بیماری ها و ... تغییراتی در وظیفه انسان به وجود می آورد. مثلاً اگر آب نباشد، تکلیف وضو از شخص ساقط شده، مکلّف به تیمّم می گردد. یا اگر کسی به دلیل بیماری، روزه برایش احتمال ضرر داشته باشد، این تکلیف از گردن او برداشته می شود. هیچ کس اگر کسی استطاعت مالی و جانی نداشته باشد، مکلّف به حج نیست و همین گونه است در سایر احکام. ولی اعتقاد به امام و تسلیم بودن در برابر او مانند اعتقاد به خدا و رسول، وظیفه ای است که در هیچ وضعیّتی ساقط نمی شود و هیچ جایگزینی ندارد.

تسلیم، حال قلب است و سختی ها قلب شخص را تسخیر نمی کند.

طبق این فرمایش، حدّاقلّ معرفت ما نسبت به امام علیه السلام که واجب می باشد، دو بخش است: بخش نخست اعتقاد به فضایل و اوصاف امام علیه السلام و وظایفی که در قبال ایشان داریم و بخش دوم شناخت یک یک امامان به نام و نَسَب آن ها.

پنج وظیفه امّت در قبال امام علیه السلام

در بخش نخست حدّاقلّ معرفت شامل امور ذیل می شود:

1- اعتقاد به این که جز مقام نبوّت، سایر خصوصیّات پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم در امام علیه السلام هم یافت می شود. منظور از نبوّت، به طور خلاصه تأسیس شریعت و مخاطب وحی تشریعی قرار گرفتن است.

وحی دین و شریعت به طور کامل بر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم نازل شده و آن چه ائمّه علیهم السلام در بیان احکام و اعتقادات دینی ابلاغ می کنند، همه را از رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فراگرفته اند و مستقیماً به خود ایشان وحی نمی شود. البتّه وحی غیر شریعت که شامل موضوعات(1) می شود، به طور مستقیم برای ائمّه علیهم السلام بوده است، ولی لازمه وحی موضوعات، مقام نبوّتد.