- مقدّمه ناشر 1
- اشاره 3
- بخش اول: معرفت نبی 3
- مقدّمه 4
- 1) معرفت خدا 4
- 2) هدف خلقت 7
- 3) انسان با نبود پیامبر 9
- 4) ارتباط خداشناسی و نبیشناسی 11
- نبوّت و رسالت 13
- معنای نبی و رسول 13
- نبی و رسول در قرآن و حدیث 14
- فرق رسول و نبی 16
- کلام خدا و اقسام آن 18
- اشاره 18
- 1) وحی 19
- 2) از پس حجاب 20
- 3) با ارسال رسولان 22
- اقسام وحی 25
- اشاره 25
- 1) وحی تشریعی 25
- الف: الهام در خواب 25
- ج: ارسال رسل 27
- ب: الهام در بیداری 27
- د: خلق صدا 27
- 2) وحی تکوینی 28
- اقسام وحی از منظر دیگر 29
- 3) القای شیطانی 29
- اشاره 29
- ج: وحی ارشاد 30
- ب: وحی الهام 30
- د: وحی تقدیر 30
- ه: وحی امر 30
- الف: وحی رسالت و نبوّت 30
- و: وحی دروغ 30
- ز: وحی خیر 31
- 1) ضرورت نبی و رسول برای انسان 32
- لزوم نبوّت و رسالت 32
- اشاره 32
- اشاره 32
- عقل چیست؟ 32
- ویژگیهای انسان و ضرورت قانون و مربّی 35
- اشاره 38
- ویژگیهای عمده قانونگذار 38
- الف: آگاهی مطلق 39
- ب: توانایی مطلق 39
- قانون الهی و بشری 40
- ج: بینیازی مطلق 40
- د: تأثیر ناپذیری 40
- هدایت و نیاز انسان در آن به انبیا 42
- 2) لزوم ارسال رسل بر خدای تعالی 45
- اشاره 45
- استمرار وجود حجّت در زمین 49
- اشاره 51
- هدف رسالت 51
- بررسی جوامع به هنگام بعثت پیامبران 54
- دعوت اوّلیّه پیامبران 57
- شأن پیامبران 59
- 1) بررسی و شناخت خلق و خوی فردی و جمعی پیامبر 61
- ویژگیهای پیامبران 61
- 2) پیامبر آیه علم الهی 63
- اشاره 63
- امّیّت پیامبر اسلام صلی الله و علیه و آله و سلم 65
- آیا پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلّم خواندن و نوشتن می دانست؟ 70
- مفهوم عصمت 72
- عصمت پیامبران 72
- رابطه علم و عصمت 74
- دلیل عصمت 75
- اهل سنّت و تردید پیامبر صلی الله علیه و آله و سلّم در رسالت خویش 77
- شبهاتی درباره عصمت پیامبران 77
- 3) پیامبر آیه قدرت الهی 88
- اشاره 88
- رابطه علم و قدرت 89
- آیه یا معجزه 90
- ضرورت آیه و بیّنه 93
- آیه و بیّنه و ارتباط آن با زمانه 94
- قرآن، آیه و بیّنه پیامبر خاتم 95
- اشکالات انحصار وجه تحدّی به فصاحت و بلاغت 97
- تحدّی قرآن به معانی 100
- اشاره 105
- محکهای شناخت مدّعیان دروغین 105
- 1) محک اعتقادی 108
- 2) محک عملی 110
- 3) محک سلبی 112
- اصول تعالیم پیامبران 114
- الف: در بعد اعتقادی دعوت به توحید و معاد 114
- ب: در بعد عملی 115
- 1) در ارتباط با خدا 115
- 2) در ارتباط با خود 116
- روش انبیا در تبلیغ دین 119
- اشاره 119
- 3) در ارتباط با جامعه 119
- تبلیغ علمی 122
- تبلیغ عملی 123
- ختم نبوّت 125
- تداوم رسالت 129
- اشاره 129
- فترت و تنافی آن با تداوم رسالت 130
- معنای فترت از دیدگاه مرحوم صدوق 132
- بشارات 137
- بخش دوم: معرفت امام 141
- اشاره 141
- معنای لغوی امام 142
- 1) لزوم پیروی از امام به طور مطلق 145
- اشاره 145
- ویژگیهای امام 145
- الف: وجوب طاعت به عنوان اوّلی و ثانوی 153
- ج: وجوب اطاعت امام در نظر علمای اهل سنّت 155
- ب: وجوب اطاعت امام و عصمت 155
- د: وجوب اطاعت در روایات اهل سنّت 160
- 2) امام خلیفه خداست 164
- اشاره 164
- خلیفه در روایات اهل سنّت 172
- 3) امام حجّت خداست 174
- 4) امام عالم به دین خداست 181
- اشاره 181
- رابطه وجوب طاعت و علم 184
- رابطه حجّت بودن امام و علم 185
- علم امام در روایات اهل بیت علیهم السلام 186
- 1) کیفیت عالم شدن امام علیه السلام 186
- اشاره 186
- 2) امام محدّث است 192
- 3) تأیید امام با روحالقدس 194
- 4) نزول فرشتگان بر امام در شب قدر 200
- 5) مصحف فاطمه - سلام الله علیها 210
- 6) امام اسم اعظم را می داند 212
- 7) امام، حامل علوم قرآن 215
- 8) امام، وارث علوم پیامبران و اوصیا 223
- 9) صحیفهای که امامان از پیامبر در بیان احکام دارند 224
- 10) اصول و کلیّات علم نزد ائمّه است 226
- 11) علم صحیح نزد ائمّه است 228
- 12) علم امام در طفولیت 230
- شبه های در علم امام به سبب شهادت خویش 231
- معنای عصمت 236
- 5) عصمت امام 236
- دلیل عصمت امام 238
- الف: شرک در توحید 240
- ب: شرک در عبادت 240
- اشاره 240
- نظر عامّه در امامت ظالم 241
- ج: شرک در اطاعت 241
- عصمت امام پیش از امامت 245
- رابطه علم و عصمت 247
- ادلّه نصبی بودن امام 250
- اشاره 250
- 1) وجوب طاعت به طور مطلق 250
- 5) نصبی بودن امام 250
- 2) جانشینی خدا 251
- 3) دانش و عصمت 252
- گزینش امام در نظر عامّه 254
- اشاره 254
- 1) خلیفهای جانشین خویش را تعییین کند. 257
- 2) خلیفه به انتخاب مردم تعیین شود. 258
- 3) خلیفه با زور شمشیر به خلافت می رسد. 258
- سقیفه، جریانی از پیش طراحی شده 259
- نقش رأی اکثریت در خلافت 264
- علائم شناخت امام 272
- 1) نصّ و وصیّت 272
- اشاره 272
- 2) تجهیز امام سابق 273
- 3)بزرگترین فرزند پسر 274
- 4) قرشی بودن 274
- 1) نیاز مردم به امام در معرفت خدا 278
- ضرورت وجود امام 278
- اشاره 278
- 2) نیاز انسان به امام در دین الهی 284
- 3) نیاز انسان به امام در رفع اختلاف و نظام امور 288
- 4) نیاز مردم به امام در تداوم حیات 290
- لزوم معرفت امام 294
- اشاره 294
- 1) عمل بدون معرفت امام بیثمر است 294
- 2) کسی که بمیرد و امام زمانش را نشناسد. 295
- 3) انکار یکی از امامان انکار همه آنهاست 297
- اشاره 300
- لزوم محبّت اهل بیت 300
- لازمه محبت اهل بیت پیروی از آنهاست 301
- محبّت اهل بیت در عالم ارواح 303
- تعیین ائمه در قرآن و روایات 308
- اشاره 313
- تعیین امامان در احادیث 313
- 1) معرّفی دوازده امام به اسم 313
- 2) حدیث غدیر 317
- 3) حدیث ثقلین 319
- فهرست منابع 321
بشارات
انبیا در طول تاریخ مردم زمانهای بعد از خویش را به آمدن رسولان بعدی خبر می دادند که از این اطّلاع رسانی در زبان مذهبی با واژه «بشارات» یاد شده است. علی علیه السلام در این باره، روند به هم پیوسته انبیا را اینچنین معرّفی می فرماید :
مِنْ سَابِقٍ سُمی لَهُ مَنْ بَعْدَهُ أَوْ غَابِرٍ عَرَفَهُ مَنْ قَبْلَهُ (1)
پیامبر سابقی که نامیده شده برای او آن که بعد از او خواهد، یا پیامبر
گذشتهای که به وسیله پیامبر پیش از خود معرّفی شده است.
در این صورت امیرمؤمنان علی علیه السلام پیوند میان پیامبران را بیان می کند. به این صورت که پیامبر پیشین از پیامبری که بعد از خود برگزیده می شود خبر می دهد و او را معرّفی می کند.
البتّه باید توجّه داشت که دین در قاموس موحّدان حقیقی واحد است و هرچند که در ارتباط با دو عامل زمان و مکان، ادیان گوناگون نمایانده می شود، امّا در هر حال نام کلّی تمام ادیان در لسان قرآن مجید اسلام است. آنجا که می فرماید :
«اِنَّ الدَّینَ عِنْدَ اللّهِ الاِسْلاَمُ وَ مَا اخْتَلَفَ الذَّینَ أُوتُوا الْکِتابِ اِلاَّ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمْ الْعِلمُ بَغْیاً بَیْنَهُمْ» (2)
دین نزد خدا اسلام است و بس. اهل کتاب اختلاف نکردند مگر پس از آنکه [به حقّانیت آن] آگاه شدند و اختلافشان به خاطر حسد در میان آنها بود.
در این روند به هم پیوسته پیامبرانی که هم یک مأموریت دارند و هم از یک مبدأ حکم گرفتهاند و اساس دعوتشان هم به سوی خداست، مردم را به آمدن همکاران خود در آینده بشارت می دهند. یعنی که در این بستر پیامبران مأمورینی هستند که موضوع رسالت را تداوم می بخشند. این به هم پیوستگی در آیات زیادی از قرآن به چشم می خورد :
«شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ مَا وَصَّی بِهِ نُوحاً وَ الذَّی أوْحَیْنَا اِلَیْکَ وَ مَا وَصَّیْنَا بِهِ اِبْراهِیمُ وَ مُوسَی وَ عِیس أَنْ أَقِیمُوا الدَّینَ وَ لاَ تَتَفَّرقُوا» (3)
1- . نهج البلاغه، خطبه 1.
2- . آل عمران (3)/19.
3- . الشوری (42)/13.