خلاصه عبقات الانوار : حدیث منزلت صفحه 100

نویسنده ی کتاب، (ابن جوزی) گوید: این حدیث نمی تواند صحیح باشد، و متّهم به آن، شاعر است. ابوحاتم گفته است: به قزعه بن سوید نمی توان دلیل و حجّت آورد. و احمد گفت: او آشفته حدیث است.»(1)

ذهبی گوید: دروغ و زشت و ناپسند است.

ذهبی این حدیث دروغ را در شرح حال «قزعه بن سوید» آورده است، همان کسی که ابن جوزی تضعیف او را از ابوحاتم و احمد نقل کرده و سپس نکوهش بخاری و نسایی و دیگران را نیز بر آن افزوده است. ذهبی گوید :

«قزعه بن سویدبن حجیر باهلی بصری، از پدرش، و ابن المنکدر و ابن ابی ملیکه (نقل کرده است) و از او: قتیبه و مسدّد و گروهی دیگر (نقل کرده اند). بخاری گفت : آن چنان قوی نیست. ابن معین درباره ی قزعه دو قول دارد: گاهی او را ثقه و گاهی ضعیف دانسته است. احمد گوید: آشفته حدیث است. ابوحاتم گوید: به او نمی توان حجّت آورد و می گفت: ضعیف است و ابن عدی او را سست می داند».

او، حدیثی ناشناخته، از ابن ابی ملیکه، مرفوعآ از ابن عبّاس دارد که از پیامبر نقل کرده اند: اگر دوستی می گرفتم، ابوبکر را دوست می گرفتم، ولی خداوند صاحب شما را دوست خود برگرفت. ابوبکر و عمر نسبت به من در جایگاه هارون نسبت به موسی هستند. چندین تن آن را از قزعه روایت کرده اند».(2)

البتّه پوشیده نیست که نکوهش هایی که ذهبی  درباره ی قزعه ذکر کرده، گفته های بزرگانشان است. ابن حجر عسقلانی نکوهش های ابوداوود، و عبّاس عنبری، و عجلی را آورده که همگی او را به صراحت تضعیف کرده اند، و از ابن حبّان آورده که گوید: خطاهای بسیار و توهّم فاحش دارد. و بزار گوید: قوی نبوده است.(3)

امّا ابن حجر خود، بدون تردید حُکم به ضعف او کرده است.(4)

ذهبی این حدیث را در جای دیگری نیز آورده و به دروغ بودنش حُکم کرده است، چنان که گوید: «عمّاربن هارون ابویاسر مستملی، از سلام بن مسکین و ابوالمقدام هشام و گروهی، و از او ابویعلی و حسن بن سفیان. موسی بن هارون گفت : متروک الحدیث است. ابن عدی گفت: آن چه روایت می کند عمومآ حفظ شده نیست. او حدیث می دزدید. محمّدبن ضریس گفت: درباره ی این شیخ از علی بن مدینی پرسیدم. از او رضایت نداشت. سپس محمّد گفت: ما را حدیث کرد عماره غندربن فضل و محمّدبن عنبسه، از عبیدالله ابن ابی بکر، از انس مرفوعآ که پیامبر فرمود: بار الاها برای امّتم مبارک گردان در سرآغازش.

1- العلل المتناهیه فی الأحادیث الواهیه: 1 / 199 رقم 312.
2- میزان الاعتدال: 3 / 389 رقم 6894.
3- تهذیب التهذیب: 8 / 337 رقم 668.
4- تقریب التهذیب: 2 / 126 رقم 110.