خلاصه عبقات الانوار : حدیث منزلت صفحه 434

در این حدیث از رسول خدا علیه وآله الصلاه والسلام آمده است که امیرالمؤمنین علیه السلام را چنین مورد خطاب قرار داده است: «برایت بسنده است که نسبت به من در جایگاه هارون نسبت به موسی باشی.» آن هم پس از بیان این که می ترسید که گروهی از امّت درباره اش معتقد شوند به آنچه مسیحیان درباره ی حضرت عیسی علیه السلام گفتند، و گرنه آن را می فرمود؛ بدین معنی که ایشان حدیث منزلت را جایگزین گفته ای که نفرمود، قرار داد. آیا پس از این جایی برای تشکیک کسی در دلالت حدیث بر افضلیّت مطلق به جا می گذارد؟ و آیا بر زشتیِ تأویلِ تأویل کنندگان و باطل بودن خرافات دشمنان برای شخص ناظری، شکّی به جا می ماند؟

(34) حدیث منزلت در احتجاج مأمون با فقها

مأمون عبّاسی که _ به باور قوم _ از امیران مؤمنین و خلفای مسلمانان است، به حدیث منزلت، بر فقیهان حاضر در مجلسش احتجاج کرد، احتجاج هایی که یحیی بن اکثم و بزرگان دیگری که حضور داشتند، چاره ای جز اعتراف به درستی آن ها نیافتند، و همان گونه که مأمون بر افضلیت امیرالمؤمنین علیه السلام استدلال کرد موافقت کردند...

گزارش این مجلس را علّامه ابن عبد ربّه در کتابش (العقد الفرید) آورده است.

ما ابتدا مقدمه ی آن و سپس بخشی را که مربوط به حدیث منزلت است، می آوریم .

ابن عبدربّه گوید: «احتجاج مأمون بر فقها در باره ی برتری علی.

اسحاق بن ابراهیم بن اسماعیل بن حمادبن زید گفت: یحیی بن اکثم که آن روز قاضی القضاه بود، برای من و برای تعدادی از یارانم نامه ای فرستاد و گفت: امیرالمؤمنین (= مأمون) مرا فرمان داد که فردا صبحگاهان با خود چهل مرد بیاورم که همگی فقیه باشند و هرآن چه به آنها گفته شود بفهمند و جواب گوی نیکویی باشند. پس هر کس را که برای دعوت امیرالمؤمنین شایسته می دانید، نام ببرید. ما تعدادی را نام بردیم و خودش هم تعدادی را یاد کرد و تعدادی که می خواست کامل شد، نام آنان را نوشت و فرمان داد که سحرگاهان خیلی زود آماده باشیم و هر کس هم که حاضر نشد فرمانش داد که باید حضور پیدا کند. ما پیش از طلوع فجر نزد او رفتیم، او را دیدیم که لباسش را پوشیده و منتظر ما نشسته است. او سوار شد و ما با او سوار شدیم تا به آستانه ی در رسیدیم. خدمتکاری ایستاده بود. چون به ما نظر کرد، گفت: ای ابومحمّد، امیرالمؤمنین انتظارت می کشد، ما را وارد کرد... ایستادیم و سلام کردیم. پاسخ سلاممان داد و فرمان نشستن داد.

سپس گفت... امیرالمؤمنین خواستار مناظره ی با شما است درباره ی مذهبی که دارد، که خداوند را بر آن بندگی می کند...

گفتیم: خداوند امیرالمؤمنین را توفیق دهد، آن چه خواهد انجام دهد.

گفت: امیرالمؤمنین خداوند را بندگی می کند، بنابر این که علی بن ابی طالب بهترین جانشینان خداوند پس از رسول خدا صلی الله علیه و آله است و شایسته ترین مردم برای جانشینی او می باشد.

اسحاق گفت: ای امیرالمؤمنین، در میان ما کسی هست که مطالبی را که امیرالمؤمنین درباره ی علی گفت، نمی پذیرد و امیرالمؤمنین ما را برای مناظره فرا خوانده است. امیرالمؤمنین از کجا گوید: علی بن ابی طالب برترین مردم پس از رسول