کتابخانه بالقرآن

درسنامه کلیات امامت صفحه 15

صفحه 15

مفهوم شناسی

امام و امامت

اشاره

شایع ترین واژه ای که در فرهنگ شیعه به جانشین رسول خدا اطلاق شده است لفظ «امام» است. فراوانی استفاده از این کلمه در کتب دانشمندان شیعه که در مباحث اعتقادی پیرامون این مقام نگاشته شده است گواه بر این ادعا است. روایات و ادعیه صادر شده از پیشوایان معصوم علیهم السلام و فرهنگ عمومی شیعه نیز مؤید این مطلب است. در فرهنگ اهل سنت هرچند واژه «خلیفه» در ابتدا به کار رفت و ابوبکر خود را خلیفه پیامبر نامید و به سایر حاکمان نیز اطلاق شد،(1)ولی تعبیر رایجی که علمای اهل سنت در کتاب های کلامی خود(2) برای جانشین پیامبر و رهبر مردم استفاده کردند واژه «امام» است.

معنای لغوی

لغت شناسان عرب، این واژه را به مقتدا، پیشوا بودن و آنچه قصد می شود، معنا کرده و سپس مصادیق و کاربردهایی برای آن ذکر کرده اند مانند قرآن (القرآن امام المسلمین)،

1- علامه عسکری، سید مرتضی، معالم المدرستین، ج 1،ص202-221.
2- قاضی عبد الجبار، المغنی فی أبواب التوحید و العدل، الجزء العشرون فی الإمامه؛ غزالی، ابوحامد، الاقتصاد فی الاعتقاد، الباب الثالث فی الامامه، ص147؛ آمدی، سیف الدین، أبکار الأفکار فی أصول الدین، القاعده الثامنه فی الإمامه، ج 5، ص117و غایه المرام فی علم الکلام، القانون الثامن فی الإمامه، ص308؛ رازی، فخرالدین، الأربعین فی أصول الدین، المسأله التاسعه و الثلاثون فی الإمامه، ج 2، ص255 و المحصل، القسم الرابع فی الامامه، ص573؛ تفتازانی، سعدالدین، شرح العقائد النسفیه، [الخلافه ثلاثون سنه]، [نصب الامام واجب]، ص96 و شرح المقاصد، الفصل الرابع- فی الإمامه، ج 5، ص232؛ ایجی، میر سید شریف، شرح المواقف، المرصد الرابع فی الامامه و مباحثها، ج 8، ص344.