درسنامه کلیات امامت صفحه 178

رسول خدا6 نقل می فرماید: «الْإِیمَانُ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ وَ مَعْرِفَهٌ بِالْقَلْبِ وَ عَمَلٌ بِالْأَرْکان».(1) طبق این حدیث نورانی معرفت زمانی معنا دارد که معلومات وارد صفحه دل شود تا عمل به دنبالش بیاید. از امام صادق علیه السلام نقل شده است:

«لَا یقْبَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَمَلًا إِلَّا بِمَعْرِفَهٍ وَ لَا مَعْرِفَهَ إِلَّا بِعَمَلٍ فَمَنْ عَرَفَ دَلَّتْهُ الْمَعْرِفَهُ عَلَی الْعَمَلِ وَ مَنْ لَمْ یعْمَلْ فَلَا مَعْرِفَهَ لَهُ إِنَّ الْإِیمَانَ بَعْضُهُ مِنْ بَعْض».(2)

ب) عمومیت ازمانی و افرادی

تعابیری مانند «من مات، من خرج علی السلطان، لیس فی عنقه بیعه، لیس فی عنقه عهد الامام، لیس له امام جماعه، من خرج من الطاعه و من مات بغیر امام» شامل همه مردم در همه زمان ها می باشد.

ج) امام حیّ و حاضر

از تعابیر فوق در کنار عبارت «امام زمانه» به روشنی ضرورت و وجود امام در هر زمان ثابت می شود.

د) مرگ جاهلیت

واژه «جاهلیت» چهار مرتبه در قرآن همراه با متعلقاتی به کار رفته است: «ظَنَّ الْجاهِلِیه»،(3) «أَ فَحُکمَ الْجاهِلِیهِ یبْغُون»،(4) «تَبَرُّجَ الْجاهِلِیهِ الْأُولی»،(5) و «حَمِیهَ الْجاهِلِیه».(6)

از بررسی آیات روشن می شود مراد از جاهلیت همان دوره قبل از اسلام است(7) که دوران کفر و ضلالت و گمراهی بوده است. دوره گمان های غلط و باطل نسبت به خدا و رسولش،

1- شیخ صدوق، امالی، مجلس45، ص268، ح15.
2- همان، مجلس65، ص422، ح19.
3- آل عمران/154.
4- مائده/50.
5- احزاب/33.
6- فتح/26.
7- علامه طباطبایی، المیزان، ج 16، ص309؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج3، ص133 و ج17، ص290.