درسنامه کلیات امامت صفحه 179

و احتمال کذب بودن وعده های الهی، دوره قوانین و مقررات خودساخته و مبتنی بر منافع دنیایی، دوره خودنمایی و شهوت رانی، دوره تعصب های خشک و خشم آلود و از روی غضب، و هیجان ها و رفتارها و واکنش های بی منطق به دور از معیارهای انسانی و الهی.

از تعابیر قرآنی به روشنی استفاده می شود دوره جاهلیت، روزگار باورها و رفتارهای غلط و انحرافی بوده است؛ دورانی که ضلالت فکری با شقاوت رفتاری آمیخته گردیده بود.و نتیجه این رویه غلط نیز چیزی جز پایان دردناک نخواهد بود.

ابن ابی یعفور گوید: از امام صادق علیه السلام راجع به قول رسول خدا6 «مَنْ مَاتَ وَ لَیسَ لَهُ إِمَامٌ فَمِیتَتُهُ مِیتَهٌ جَاهِلِیه» پرسیدم و گفتم: مقصود مردن در حالت کفر است؟ فرمود: مِیتَهُ ضَلَال. عرض کردم: هر که در این زمان هم بمیرد و او را پیشوائی نباشد، مرگش مرگ جاهلیت است؟ فرمود: آری.(1)

حارث بن مغیره گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: پیغمبر فرموده است: «مَنْ مَاتَ لَا یعْرِفُ إِمَامَهُ مَاتَ مِیتَهً جَاهِلِیهً»؟ فرمود: آری. عرض کردم: جاهلیت کامل یا جاهلیتی که امامش را نشناسد؟ فرمود: «جَاهِلِیهَ کفْرٍ وَ نِفَاقٍ وَ ضَلَال».(2)

ه) حقیقت معرفت

شناخت امام به دو صورت است: 1. شناسنامه ای یا نسب؛ 2. جایگاه وجودی.

آن معرفتی که مورد توجه بوده و کیفیت زندگی و چگونگی پایان آن را با مرگ با عزت الهی و یا مرگ جاهلیت مشخص می کند، و همان نیز معرفت حقیقی است، معرفت نوع دوم است.

ابونصر طریف می گوید:

دَخَلْتُ عَلَی صَاحِبِ الزَّمَانِ7 فَقَالَ: عَلَی بِالصَّنْدَلِ الْأَحْمَرِ، فَأَتَیتُهُ بِهِ؛ ثُمَّ قَالَ: أَ تَعْرِفُنِی؟ قُلْتُ: نَعَمْ. فَقَالَ: مَنْ أَنَا؟ فَقُلْتُ: أَنْتَ سَیدِی وَ ابْنُ سَیدِی. فَقَالَ: لَیسَ عَنْ هَذَا سَأَلْتُک.