درسنامه کلیات امامت صفحه 180

قَالَ طَرِیفٌ: فَقُلْتُ: جَعَلَنِی اللَّهُ فِدَاک فَبَینْ لِی. قَالَ: أَنَا خَاتَمُ الْأَوْصِیاءِ وَ بِی یدْفَعُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْبَلَاءَ عَنْ أَهْلِی وَ شِیعَتِی.(1)

و) حدّ معرفت

یکی از نکات مهم در باب معرفت امام این است که انسان چه مقدار باید معرفت داشته باشد؟ آیا حدّاقل و نصابی برای آن است که کمتر از آن، مفید نباشد؟

زراره از امام باقر علیه السلام نقل می کند:

بُنِی الْإِسْلَامُ عَلَی خَمْسَهِ أَشْیاءَ عَلَی الصَّلَاهِ وَ الزَّکاهِ وَ الْحَجِّ وَ الصَّوْمِ وَ الْوَلَایهِ؛ قَالَ زُرَارَهُ فَقُلْتُ: وَ أَی شَی ءٍ مِنْ ذَلِک أَفْضَلُ؟ فَقَالَ: الْوَلَایهُ أَفْضَلُ لِأَنَّهَا مِفْتَاحُهُنَّ وَ الْوَالِی هُوَ الدَّلِیلُ عَلَیهِن... أَمَا لَوْ أَنَّ رَجُلًا قَامَ لَیلَهُ وَ صَامَ نَهَارَهُ وَ تَصَدَّقَ بِجَمِیعِ مَالِهِ وَ حَجَّ جَمِیعَ دَهْرِهِ وَ لَمْ یعْرِفْ وَلَایهَ وَلِی اللَّهِ فَیوَالِیهُ وَ یکونَ جَمِیعُ أَعْمَالِهِ بِدَلَالَتِهِ إِلَیهِ مَا کانَ لَهُ عَلَی اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ حَقٌّ فِی ثَوَابِهِ وَ لَا کانَ مِنْ أَهْلِ الْإِیمَان».(2)

نیز از امام صادق علیه السلام نقل شده است:

أَدْنَی مَعْرِفَهِ الْإِمَامِ أَنَّهُ عِدْلُ النَّبِی إِلَّا دَرَجَهَ النُّبُوَّهِ وَ وَارِثُهُ وَ أَنَّ طَاعَتَهُ طَاعَهُ اللَّهِ وَ طَاعَهُ رَسُولِ اللَّهِ وَ التَّسْلِیمُ لَهُ فِی کلِّ أَمْرٍ وَ الرَّدُّ إِلَیهِ وَ الْأَخْذُ بِقَوْلِه.(3)

اکنون با دقت به حدیث پیش گفته از پیامبر می توان جایگاه امام و ضرورت وجود او را به صورت کامل تری درک کرد. بر پایه این روایت شریف، امام محور حق و باورها و رفتار دینی است،(4) به گونه ای که عدم معرفت و جدایی از او، یعنی فاصله گرفتن از باورها و رفتارهای دینی و قرار گرفتن در وادی عقاید و کردار مشرکانه؛ و زندگی بر مدار شرک نیز پایانی جز شقاوت و مرگ جاهلی نخواهد بود.

اکنون جای این سؤال است که آیا نتیجه نشناختن حاکمان ستمگر و جاهل، میتواند

1- شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج 2، ص441، ح12.
2- کلینی، کافی، ج 2، ص18، ح5.
3- مجلسی، بحارالأنوار، ج4، ص55.
4- پیامبر فرمود: «عَلِی مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَهُ لَا یفْتَرِقَانِ حَتَّی یرِدَا عَلَی الْحَوْضَ»، وَ قَوْلُهُ: «عَلِی قَسِیمُ الْجَنَّهِ وَ النَّارِ»، وَ قَوْلُهُ: «مَنْ فَارَقَ عَلِیاً فَقَدْ فَارَقَنِی وَ مَنْ فَارَقَنِی فَقَدْ فَارَقَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ»، وَ قَوْلُهُ: «شِیعَهُ عَلِی هُمُ الْفَائِزُونَ یوْمَ الْقِیامَه»؛ (شیخ صدوق، امالی، ص89؛ مجلسی، بحارالانوار، ج10، ص445).