درسنامه کلیات امامت صفحه 191

صحابه، بزرگ ترین راویان احادیث پیامبر می شوند؟ و به چه عنوان در برابر مکتب اهل بیت (ثقل اصغر)، چهار مکتب فقهی (حنفی، شافعی، حنبلی و مالکی) تأسیس شد و چرا این چهار نفر خاص (ابوحنیفه، ابن ادریس شافعی، احمد بن حنبل، مالک بن أنس)؟

بحث چهارم: سنتی و عترتی

در معدودی از روایات اهل سنت به جای لفظ «عترتی»، لفظ «سنتی» آمده است.

عن أبی هریره رضی الله عنه قال : قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: إنی قد ترکت فیکم شیئین لن تضلوا بعدهما: کتاب الله و سنتی و لن یتفرقا حتی یردا علی الحوض.(1)

مالک بن أنس رحمه الله: بَلَغَهُ ، أَنَّ رسولَ الله صلی الله علیه و آله و سلم قال : «تَرکتُ فیکمْ أَمْرَینِ لنْ تَضِلُّوا ما تَمسَّکتُمْ بهما: کتابَ الله، وسنّه رسولِهِ».(2)

شاید چنین گمان شود بین احادیثی که در باب «ثقلین» وارد شده است تعارض وجود دارد و با توجه به این که بخاری نیز در صحیح خود بدون ذکر این حدیث، بابی را با نام «الاعتصام بالکتاب و السنه» گشوده است، لذا روایاتی که «سنتی» را نقل کرده است مقدم است.

در پاسخ باید گفت هرچند تمسک به سنت پیامبر حقیقتی انکار ناپذیر است که باید هر مسلمان همراه با قرآن، به قول و فعل پیامبر و سنت او التزام داشته باشد، ولی آنچه در حدیث ثقلین قابل پذیرش است واژه «عترتی» است؛ به چند دلیل:

1. سند احادیثی که لفظ «سنتی» ذکر شده با توجه به وجود افرادی مانند اسماعیل بن ابی اویس، صالح بن موسی طلحی کوفی، کثیر بن عبداللَّه، شعیب بن ابراهیم و سیف بن عمر که مورد تضعیف واقع شده اند، مخدوش است.

2. با توجه به تواتر و صحت سند روایاتی که واژه «عترتی» را آورده است، این روایات قابل تعارض با روایاتی که لفظ «سنتی» را آورده نبوده و مقدم بر آنها است.

نکته لطیف اینکه حتی در کتب لغت عرب که عموماً از اهل سنت است، روایت ثقلین با لفظ «عترتی» آمده است که قبلاً اشاره شد.