درسنامه کلیات امامت صفحه 247

شَاکرًا وَ إِمَّا کفُورًا».(1)

بنابر این قول سوم صحیح است.

راز عصمت

چگونه امکان دارد کسی معصوم باشد؟ و به بیان دیگر آیا امکان دارد که یک انسان با داشتن امیال و غرایز حیوانی و شهوانی مرتکب هیچ خطا و اشتباهی نشود؟

برای پاسخ به این سؤال بیان یک مقدمه ضروری است. انسان موجودی مختار است که کارهای خود را بر اساس انتخاب و اختیار خود انجام می دهد. او کاری را که مفید و ارزشمند بداند انجام می دهد و اگر کاری را زیان بار بداند آن را ترک می کند. بنابراین شناخت و آگاهی و تشخیص و به عبارت دیگر علم به مفید یا مضرّ بودن یک عمل، نقش مهمی در انجام یا ترک آن دارد، و لذا هر چه علم و آگاهی بیشتر باشد انتخاب بهتر خواهد بود و نتیجه آن، انجام بیشتر کار خوب و ترک کار زشت در زندگی می باشد. البته نقش اراده نیز نباید فراموش شود، زیرا که ممکن است شخص به علت ضعف اراده و عدم تسلط بر نفس گاه کار قبیح و زشتی انجام دهد. به هر حال هر چه علم کاملتر و اراده قوی تر باشد انتخاب صحیح تر خواهد بود.

به عنوان مثال معمول آدمها در برابر بعضی چیزها معصوم می باشند و نه تنها آن عمل را انجام نمی دهند بلکه به فکر انجام آن نیز نمی افتند، به نظر شما آیا یک انسان عاقل و علاقه مند به زندگی و سعادت خویش، هرگز خود را در آتش سوزان می اندازد؟ یا سمّ کشنده ای می خورد؟ آیا ممکن است کسی حاضر شود آشغال و یا نجاست بخورد؟ سیم برهنه و قوی برق را در دست بگیرد؟ قطعاً پاسخ این سؤال ها منفی است.

از آنچه گذشت معلوم شد که حتی انسان های عادی نیز با توجه به علم هر چند اندک خود، اختیاراً نسبت به بعضی اعمال مصونیت داشته و حالتی شبیه عصمت دارند. در چنین فرضی، آیا معصوم بودن امام و حجّت خدا با توجه به علم الهی و اراده قوی امر بعید و محالی است؟ امام با توجه به علم کامل و اراده قوی خویش که خداوند به او عنایت کرده