درسنامه کلیات امامت صفحه 273

ج. افضلیت

اشاره

افضلیت یکی از صفات امام است که مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. متکلمان شیعه امامیه افضلیت را یکی از شرایط مهم امام می دانند. برخی از متکلمان اهل سنت نیز افضلیت را از شرایط امام می دانند، ولی بر این باورند که هرگاه انتخاب امامت افضل میان مسلمانان اختلاف و نزاع پدید آورد، از آن صرف نظر می شود، و امامت مفضول مشروع و لازم خواهد بود.(1) و برخی دیگر امامت افضل را ارجح و اولی می دانند؛ نه واجب و لازم. آنها بر این باورند که ممکن است این اولویت با موانعی روبرو شود؛ مانند آن که انتخاب افضل به امامت درگیری و اختلاف میان مسلمانان را باعث شود. در چنین شرایطی امامت غیر افضل اولویت خواهد داشت. و گروهی دیگر امامت افضل را نه لازم می دانند و نه اولی، یعنی افضلیت از نظر آنان نه شرط مشروعیت امامت است و نه شرط کمال آن.(2)

شیعه امامیه و افضلیت مطلق

شیعه امامیه به افضلیت مطلق در باب امامت معتقد است. افضلیت در سخنان متکلمان امامیه در دو معنا به کار رفته است:

الف) افضلیت در صفات کمال انسانی، مانند: علم، عدالت، شجاعت، پارسایی و مانند آن، یعنی امام باید در ویژگی هایی که از شرایط امامت به شمار می رود بر دیگران برتری داشته باشد.