درسنامه کلیات امامت صفحه 316

تشریع امور دینی برای امامان کار آسانی نیست. البته باید توجه داشت بیان و تبیین احکام شرعی غیر از جعل آن است.

ج) ولایت تکوینی

1. مرحله سوم از مراتب ولایت تکوینی هم از نظر تاریخ قابل اثبات است، بدین معنا که با رجوع به تاریخ و زندگی ائمه روشن می شود که آن بزرگواران همچون سایر اولیای الهی تصرفاتی در عالم وجود داشتند؛ چنانکه کرامات ایشان در کتاب های تاریخی ذکر شده است و هم از این جهت که دارای مقام الهی و عهد امامت هستند و چنین مقامی می طلبد که واجد آن برای اثبات مقامش و پاسخ به برخی درخواستها، با اذن الهی بتواند تصرفات خاصی انجام دهد، چنانکه برای پیامبران نیز این مطلب ثابت است.

2. مرحله دوم که همان تصرف در امور زندگی فرد و اراده و انتخاب اوست؛ بدین معنا است که امام اراده و امور مربوط به او را نیز مدیریت می کند به گونه ای که گاه کارهایی بدون اراده قبلی از انسان صادر می شود و یا حوادثی برای او اتفاق می افتد که به گمانش تصادفی است، ولی در اصل با خواست امام و مدیریت و تصرف او تحقق پیدا کرده است. این نوع از ولایت مستلزم آن است که امام بر قلب و روح مردم احاطه داشته و بتواند در طول اراده و تصرف خدا و با اجازه او در قلوب و اراده انسانها تصرف کند. تبیین این مرحله از چند راه قابل بررسی است:

1-2. مقام هدایت گری: توضیح این مقام در بحث حقیقت امامت آمد.
2-2. تحقق مقدرات: با توجه به شب قدر و نزول ملائکه و تعیین مقدرات و اجرای آنها توسط امام، احاطه امام بر قلوب و تصرف ایشان امری پذیرفتنی است.

امام جواد از پدران گرامیش از امیرمؤمنان علی علیه السلام می فرماید:

رسول خدا6 به اصحابش فرمود: آمِنُوا بِلَیلَهِ الْقَدْرِ فَإِنَّهُ ینْزِلُ فِیهَا أَمْرُ السَّنَهِ وَ إِنَّ لِذَلِک وُلَاهً مِنْ بَعْدِی عَلِی بْنَ أَبِی طَالِبٍ وَ أَحَدَ عَشَرَ مِنْ وُلْدِه؛ به شب قدر ایمان بیاورید، زیرا امر سال در آن شب نازل می شود و دست های توانائی از آن امر حفاظت می کنند و در اجرای آن می کوشند و آنها علی و یازده فرزند او هستند.(1)

1- شیخ مفید، الارشاد، ج2، ص345، ح2.