درسنامه کلیات امامت صفحه 335

آن اختلافی وجود ندارد؛ هرچند در مورد این که نصی بر امامت کسی وارد شده باشد اختلاف نظر هست. البته در این که راه دیگری نیز برای تعیین امام هست، اختلاف می باشد؛ شیعه امامیه معجزه را نیز قبول دارد؛ زیدیه، علاوه بر نص، دعوت را نیز از راه های انتخاب می دانند. اهل سنت شورا و اتفاق اهل حل و عقد و بیعت و انتخاب را پذیرفته اند.

دیدگاه امامیه (نص و انتصاب)

از منظر شیعه امامیه اصلی ترین راه برای تعیین امام نص است، و در کنار آن از معجزه نیز به عنوان راهی برای اثبات امامت یاد کرده اند. البته برخی از متکلمان امامیه راه تعیین و تشخیص امام را منحصر در نص دانسته اند.

فاضل مقداد گفته است: قال اصحابنا الامامیه: لاطریق الا النص.(1)

ابن میثم بحرانی نیز گفته است: و لا طریق الی تعیینه الا بالنص.(2)

برخی ازمتکلمان، نص را راه اصلی تعیین امام، و معجزه را به منزله نص و در حکم آن گفته اند. سدید الدین حمصی گفته است: فاما الطریق الی تعیین الامام، فعندنا انما هو النص من جهته تعالی او ما یقوم مقامه من المعجز.(3)

برخی دیگر از متکلمان نیز از معجزه به عنوان دلیل یا راهی برای اثبات امامت در موارد خاص تعبیر کرده اند. بر این اساس، راه اصلی برای تعیین و تشخیص امام، نص شرعی است؛ ولی در مواردی نیز معجزه می تواند راهگشا باشد؛ بدین جهت توانایی بر انجام کارهای خارق العاده از شرایط امام به شمار آمده است. خواجه نصیر الدین طوسی گفته است:

هفتمین شرط، این است که امام بتواند معجزاتی را که بر امامت او دلالت می کند انجام دهد؛ زیرا برخی اوقات، برای شناخت صدق مدعی امامت، برای مردم راهی جز معجزه وجود نخواهد داشت.(4) ابن میثم بحرانی نیز- که منصوص بودن امام را واجب،

1- ارشاد الطالبین، ص337.
2- قواعد المرام، ص181.
3- المنقذ من التقلید، ج12، ص296.
4- تلخیص المحصل، ص431.