درسنامه کلیات امامت صفحه 336

و راه تعیین امام را منحصر در نص دانسته است - گفته است: امام، باید بتواند آیات و کراماتی را از جانب خداوند انجام دهد؛ زیرا گاهی برای تصدیق ادعای امامت به آن نیاز خواهد بود.(1)

اما از عبارات برخی متکلمان استفاده می شود که معجزه، راهی مستقل برای تعیین امام است. علامه حلی گفته است:

قالت الامامیه: لاطریق الیها الا النص بقول النبی او الامام المعلوم امامته بالنص، او تحقق المعجز علی یده؛ عقیده امامیه بر این است که برای اثبات امامت فردی، راهی جز نص از پیامبر(ص) یا از امامی که امامتش با نص ثابت شده است، یا تحقق معجزه به دست او، وجود ندارد.(2)

شاید بتوان گفت از دیدگاه شیعه امامیه، راه اصلی در تعیین امام، نص شرعی است و معجزه نیز می تواند نوعی نص شمرده شود، زیرا معجزه، عملی خارق العاده از طرف خداست که مدعی نبوت یا امامت برای تأیید ادعای خود انجام می دهد. فاضل مقداد -که معتقد است از نظر امامیه، راه تعیین امام منحصر در نص است- گفته است:

نص، گاهی قولی است و گاهی فعلی، مانند آفریدن معجزه به دست مدعی امامت؛ زیرا گاهی امام، برای اثبات مدعای خود به معجزه نیاز دارد. بدین جهت لازم است امام بتواند کارهای خارق العاده انجام دهد.(3)

دیدگاه اسماعیلیه

از نظر اسماعیلیه نیز انتخاب امام فقط به عهده خداوند است نه مردم، زیرا:

1. شئون امام مانند علم و عصمت و استعداد و توانایی را خداوند عطا می کند. او دارندگان کمالات را می شناسد و می تواند معرفی کند؛ و امت قادر به شناخت و تشخیص نیست.

2. امام عهده دار اجرای حدود و فرامین خدا و نماینده اوست و نقش قائم مقامی خدا و

1- قواعدالمرام، ص182.
2- الالفین، ص27.
3- اللوامع الالهیه، ص334.