درسنامه کلیات امامت صفحه 348

با دقت در کلمات متکلمان اهل سنت روشن می شود استدلال اهل سنت بر اثبات امامت از راه بیعت و انتخاب بر دو پایه استوار است: عدم نص بر امامت فردی از صحابه؛ رفتار صحابه در انتخاب امام. البته در کنار این استدلال به یک شبه دلیل (تعارض نصوص) نیز اشاره کرده اند. بنابر این، به یک بیان می توان گفت اهل سنت برای اثبات راه انتخاب، سه دلیل اقامه کرده اند: عدم وجود نص، رفتار صحابه، تعارض نصوص. اکنون به بررسی و تحلیل این دلایل می پردازیم.

الف) عدم وجود نص

اشاره

متکلمان اهل سنت بر این نظرند که نصی از پیامبر بر امامت کسی وارد نشده است.(1)

تفتازانی می گوید:

اگر نص آشکاری در مثل چنین امر مهمی بود هرآینه مشهور و بر بزرگان صحابه آشکار می شد، آنانی که به پیامبر نزدیک بودند، پس آنان در اذعان به آن توقف نکرده و هنگام اجتماعشان برای تعیین امام تردید نکرده و در تعیین آن اختلافی نمی کردند و در حق الیقین شکی روا نمی داشتند. (بنابر این، نصی بر امامت کسی وجود نداشته است). و قول به کتمان نص از روی بغض و حسد و عناد و کینه، طعن و افتراء به بزرگان بلکه به پیامبر و قرآن است. و انسان عاقل منصف سوء ظن به گروهی نمی برد که خداوند آنها خیر الامم گفته و پیامبر آنان را امینان شریعت و هادیان طریقت دانسته است.(2)

مستندات متکلمان اهل سنت برای عدم وجود نص را می توان چنین برشمرد:

یک. شواهد تاریخی

در صدر اسلام حوادث و وقایعی رخ داد که با نگاهی مجموعی به آنها می توان به عدم وجود نص، قطع پیدا کرد مانند:

1. عباس (عموی پیامبر) به علی علیه السلام گفت: دستت را بده تا با تو بیعت کنم؛

2. عمر به ابوعبیده گفت: دستت را دراز کن تا با تو بیعت کنم؛