کتابخانه بالقرآن

درسنامه کلیات امامت صفحه 51

صفحه 51

برهان لطف و وجوب امامت

پیش فرض ها

اشاره

برای اثبات برهان لطف بر وجوب امام معصوم در هر زمان از پیش فرض های ذیل می توان بهره برد:

خاتمیت دین اسلام

پیرامون خاتمیت و ارتباط آن با امامت قبلا بحث شد.

استمرار هدایت

انسان ها در مسیر حرکت در بستر دین و نیل به سعادت، دائماً نیازمند به هدایت و راهبری هستند. ضرورت استمرار هدایت با توجه به ضعف ها و نقایصی که در انسان وجود دارد، و نیز وجود هوا و هوس و همچنین دشمن قسم خورده ای به نام شیطان امر روشنی است. انسان درست بسان کودکی می ماند که وارد مدرسه عبودیت شده و برای طیّ طریق و نیل به مدارج بالاتر، محتاج معلم و راهنمایی است که او را هدایت و دستگیری نماید.

هدایت تشریعی یا هدایتی که در پرتو دین برای انسان در نظر گرفته شده است به دو صورت «ارائه طریق» و «ایصال به مطلوب» اجرا می شود. مرحوم علامه طباطبایی می گوید: «این قسم هدایت(1) دو گونه است؛یکی ارائه طریق یعنی صرف نشان دادن راه است که

1- البته برخی از دانشمندان با پذیرش «ایصال الی المطلوب» آن را از نوع هدایت تکوینی دانسته اند. در تفسیر نمونه آمده است: «هدایت در لغت به معنی دلالت و راهنمایی توأم با لطف و دقت است و آن را به دو شعبه تقسیم کرده اند:"ارائه طریق" و"ایصال به مطلوب" و به تعبیر دیگر "هدایت تشریعی" و "هدایت تکوینی". توضیح اینکه: گاه انسان راه را به کسی که طالب آن است با دقت تمام و لطف و عنایت نشان می دهد، اما پیمودن راه و رسیدن به مقصود بر عهده خود او است. ولی گاه دست طالبان را می گیرد و علاوه بر ارائه طریق او را به مقصد می رساند. (تفسیر نمونه، ج19، ص461)؛ و برخی دیگر فقط به دو نوع هدایت اشاره کرده اند. آیت الله حسن زاده می گوید: « هدایت دو قسم است؛ یکی ارائه طریق، یعنی راه را نشاندادن بدون اینکه دست طرف را بگیرند و به مطلوب برسانند. دوم ایصال به مطلوب، یعنی شخص هدایت کننده کسی را به مطلوب خود برساند». (هزار و یک کلمه، ج2، ص255)؛ آیت الله جوادی آملی با پذیرش هدایت به معنای «ایصال به مطلوب» آن را هدایت پاداشی و از سنخ هدایت تکوینی می داند. (تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج16، هدایت در قرآن، ص48و49).