امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 108

تصمیم به ارتداد گرفته بودند، منافاتی ندارد؛ زیرا آنچه سبب نزول آیه شریفه در جنگ احد شده است، نمی تواند مانع از صراحت آیه درباره بازگشت آنان به حالت پیش از اسلام شود؛ چرا که در جنگ احد، مردم گمان کردند که رسول خدا صلی الله علیه و آله کشته شده است، در حالی که آیه شریفه، علاوه بر کشته شدن، مرگ را نیز یادآور می شود.(1)

در نقد مطالب فوق باید گفت که در این استدلال، مغالطه «أخذ ما لیس بعلی علّه» دیده می شود؛ زیرا دلیل یاد شده، اعم از مدعاست؛ چرا که چنان که خواهد آمد، ارتداد، همان سان که با انکار اصلی از اصول دین، حاصل می شود، با انکار فرعی از فرعیات ضروری اسلام نیز تحقق می یابد. بنابراین، به صرف این که انکار امامت، موجب ارتداد می شود، نمی توان لزوما به این نتیجه رسید که امامت، از اصول دین است.

2. ﴿یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْک مِن رَّبِّک وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللّهُ یَعْصِمُک مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللّهَ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ﴾(2)

به حکم این آیه شریفه، ابلاغ و عدم ابلاغ دین، به ابلاغ و عدم ابلاغ امامت منوط است و هر آنچه ابلاغ و عدم ابلاغ دین، متوقف بر آن باشد، از اصول دین خواهد بود، پس امامت، از اصول دین است.(3)

روایات فراوانی که از طریق فریقین(4) وارد شده، به وضوح بیانگر این واقعیت است که آیه یاد شده، درباره ولایت و خلافت حضرت امیر علیه السلام، تعیین جانشینی برای

1- . محمدحسن مظفر، دلائل الصدق، ج2، ص10.
2- . مائده/ 67.
3- . تستری، احقاق الحق تعلیقه، ج2، ص297.
4- . علی بن احمد واحدی نیشابوری، اسباب النزول، ص150؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ج12، 49؛ علی بن محمد بن صباغ، الفصول المهمّی فی معرفی احوال الائمّی علیهم السلام، ص27؛ جلال الدین عبدالرحمن سیوطی، الدرّ المنثور فی التفسیر المأثور، ج2، ص298؛ محمد بن علی شوکانی، فتح الغدیر، ج3، ص57؛ شهاب الدین سیدمحمود آلوسی بغدادی، روح المعانی فی تفسیر القرآن، ج6، ص172؛ سلیمان قندوزی، ینابیع المودّی، ص120.