امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 12

خاصه تعلق دارد.

نگارش نقد، پاسخ به رویه و نقد نقد نیز در تاریخ امامت پژوهی، ماجرای مفصّل و قابل تأملی دارد. گاهی نیز کتابهایی در اسلوب گفتمان و یا مناظره تألیف شده است که نمونه آن، شبهای پیشاور(1) است.

گفتار دوم: روی آوردهای متنوع در امامت پژوهی

اشاره

دانشمندان مسلمان، در بحث از مسأله امامت، روی آوردهای متعددی دارند. یکی از اختلافهای اهل سنت و شیعه در مسأله امامت، به همین امر بر می گردد. دانشمندان اهل سنت، در بحث از امامت، روی آورد فقهی را اخذ کرده اند، در حالی که از نظر شیعه، اخذ این روی آورد، تفسیری ناقص و تحویلی انگارانه (مبتنی بر مغالطه کنه و وجه) از امامت به دست می دهد. به اختصار، اهم روی آوردهای دانشمندان مسلمان در تحلیل امامت را گزارش می کنیم:

1. روی آورد فقهی

دانشمندان اهل سنت، مسأله امامت را صرفاً به عنوان نظریه ای سیاسی انگاشته اند و آن را به عنوان یکی از مباحث فروع و متعلق به دانش فقه تلقی کرده اند. آنها بر اساس چنین تلقی ای، اگرچه به تبع دانشمندان شیعه، در مباحث کلامی به بحث از امامت می پردازند، و لکن روی آورد فقهی اخذ کرده و انتخاب امام را به عنوان واجب شرعی و پذیرش آن را به عنوان واجب کفایی، مورد تحلیل و پژوهش قرار می دهند.(2)

2. روی آورد تحلیلی - کلامی

متکلمان شیعه بر اساس این دیدگاه که نظریه امامت، از ارکان آموزه های دینی