امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 184

به نظر می رسد که نظر افراد دسته اوّل، صحیح باشد؛ به دلیل تخصص و سبقت آنها در علم لغت. اما از نظر معنی، «ولْی» به سکون لام، به معنای قرب و نزدیک شدن و باران بهاری که بعد از باران (معروف به وسمی) می آید و موجب سرسبزی و شادابی زمین می گردد، آمده است و همچنین، به معنای حاصل شدن دوم بعد از اوّل، بدون اندک فاصله ای نیز آمده است. گفته می شود «تباعد بعد ولی»؛ یعنی: پس از نزدیک شدن، دور شد. «جلس مما یلینی»؛ یعنی: نزدیکم نشست. «الدار ولیی أی قریبی». «داره ولی داری»؛ یعنی: خانه او نزدیک خانه من است.(1)

با توجّه و ملاحظه کتب لغت، به نظر می رسد که «ولْی» به معنای مطلق قرب و نزدیک شدن است، نه این که به معنای قرب معنوی خاص باشد؛ چنان که از تعبیر راغب استفاده می گردد.(2) و نه به معنای قرب حسّی خاص، که بعد تعمیم داده شده باشد؛ چنان که بعضی پنداشته اند؛(3) زیرا علمای اهل لغت، در معنای «ولْی» گفته اند: «ولْی: أصل صحیح یدلّ علی قرب»،(4) «الولْی: القرب والدنوّ و...»،(5) بدون این که قرب را به قرب حسّی و یا قرب معنوی مقید نمایند. این تعبیر مطلق، نشانه آن است که «ولْی» به معنای قرب مطلق است و حقیقت در همان قرب کلّی و مطلق است.

کلمه «ولاء» به فتح و کسر واو، مصدر است. ولاء به کسر واو، مصدر مفاعله

1- . محمد بن احمد ازهری، تهذیب اللغی، ج15، ص321- 326؛ ابن فارس، مقاییس اللغی، ج6، ص141؛ همو، مجمل اللغی، ص762؛ جوهری، الصحاح، ج2، ص715؛ ابن درید، جمهری اللغی، ج1، ص188؛ زمخشری، اساس البلاغی، ص689؛ ابن منظور، لسان العرب، ج15، ص312 و 411؛ زبیدی، تاج العروس، ج20، ص310؛ فیومی مقری، المصباح المنیر، ج1-2، ص672؛ بستانی، محیط المحیط، ص985 و 986؛ ابن عبدالخالق، کنز اللّغات، ص1419 و 1420؛ عبدالکریم صفی پور، منتهی الارب، ج3-4، ص1339.
2- . راغب اصفهانی، المفردات، ص533.
3- . علامه طباطبایی، المیزان، ج6، ص11-12.
4- . ابن فارس، مقاییس اللغی، ج6، ص141.
5- . ازهری، تهذیب اللغی، ج15؛ زبیدی، تاج العروس، ج20، ص310؛ فیروزآبادی، القاموس المحیط، ص1209؛ ابن فارس، مجمل اللغی، ص762.