امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 19

است و اگر به یقین معلوم نباشد که فراتر از این افعال، حافظی وجود دارد که از شریعت نگهداری می کند، مکلّف، از این که همیشه بهره مند از تکالیف شرعی باشد، مطمئن نخواهد بود و این نیز وی را به تردید و کفر می رساند.(1)

بنابراین، امامت، شاخص فهم راستین عقاید دینی است و تمایز بین فهم درست از قرائتهای نادرست از اصول عقاید دینی، به وسیله امامت حاصل می شود.

امامت در تفسیر اهل سنت، چنین تصویر نمی شود، اما در نگرش شیعی، امامت، استمرار نبوت و هادی و مهتدی است.

مؤلف زاد المسافر (تک نگاره ای در معرفت امام) بیان قابل توجهی در این باره دارد:

بدان که معرفت امام علیه السلام اصل ایمان و دروازه اسلام است و بلکه معرفت اللّه و [شناخت] اسماء اللّه و معرفت رسول اللّه و [فهم] معنی صفات و اسماء الهی، بدون معرفت امام، حاصل نمی شود. محبّت، فرع معرفت است و هر کس، به قدر معرفت خود محبّت پیدا می کند و جمیع اعمال و عبادات، بدون محبت و معرفت، لغو و هباء منثورا است.(2)

مراد از این که هر کس به قدر معرفت خود، محبت پیدا می کند، نزد این دانشمندان به معنای کثرت گرایانه نیست، بلکه همان گونه که شیخ مفید تأکید دارد، ذومراتب بودن معرفت و محبت، در نهایت به معرفت ناقص ومعرفت کامل برمی گردد که معرفت ناقص در حکم جهل و عدم شناخت است. به همین دلیل، مؤلف زاد المسافر گوید: «مراد آن است که معرفت خدای سبحان و معرفت رسول، بدون معرفت علی علیه السلام حاصل نمی شود».(3)

1- . شیخ طوسی، تلخیص الشافی، ج1، ص49 و 50.
2- . علی بن محمدرضا مرندی، زاد المسافر، نسخه خطی متعلق به کتابخانه شخصی احد فرامرز قراملکی، برگ 1.
3- . همان، برگ 2.