امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 197

خود، با لباس نبوّت و امامت، تعیین نموده تا بشر را از تجاوز و بهره گیری طغیانگران نجات داده، به والی مطلق، رهنمون گردند.

نکته دوم: خداوند در این باره فرموده است: ﴿یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْک مِن رَّبِّک وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللّهُ یَعْصِمُک مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللّهَ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ﴾(1)

در این آیه، دو مطلب، در خور دقّت است:

1. فرمان خداوند به پیامبر صلی الله علیه و آله برای ابلاغ «ما أنزل».

2. وعده مصونیت پیامبر صلی الله علیه و آله از خطرات.

در آغاز باید دید که مقصود از «ما أنزل» چیست که ابلاغ آن خطر دارد، و عدم ابلاغ آن، به منزله نفی انجام تمام رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله است.

درباره «ما أنزل» سه احتمال وجود دارد:

1. «ما أنزل» پیام تازه ای برای یهودیان بود که خطر جانی برای پیامبر صلی الله علیه و آله داشت.(2)

2. مقصود، مجموعه دین و یا اصل دین است.(3)

3. مراد از «ما أنزل» حکمی از احکام دین و بخشی از آن است.(4)

احتمال اوّل، صحیح نیست؛ زیرا آیه در زمان اقتدار پیامبر صلی الله علیه و آله و افول یهودیان نازل شد و آنها قدرت تهدید پیامبر صلی الله علیه و آله را نداشتند. احتمال دوم نیز اشکال دارد؛(5) چون در این صورت، مراد از کلمه «رسالته» یا بخشی از دین است یا مجموعه دین؛ همان گونه که مراد از «ما أنزل» نیز مجموعه دین است.

در صورت اوّل، جمله، بی معنی می گردد؛ چون معنی این گونه می شود که ای پیامبر! تمام دین را که از سوی پروردگارت نازل شده، ابلاغ نما و اگر این کار را

1- . مائده/ 67.
2- . فخر رازی، التفسیر الکبیر، ج12، ص49.
3- . جلال الدین سیوطی و جلال الدین محلّی، تفسیر جلالین، ص156؛ زمخشری، الکشاف، ج1، ص658.
4- . علامه طباطبایی، المیزان، ج6، ص43.
5- . همان، ص43 و 45.