امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 202

أَیْنَ مَا کُنتُمْ﴾.

3. «ولایت» در قرآن

اشاره

حدّ جامع ولایت، قرب است که به صورت گوناگون ظاهر شده است. علامه طباطبایی می گوید: بر اساس موارد استعمال ولایت در قرآن، مراد از آن، نحوه ای نزدیکی بدون فاصله، بین دو شی ء است که موجب نوعی حق تصرف و مالکیت تدبیر در غیر می شود.(1)

کلمه ولایت، دوبار در قرآن آمده و در هر دو مورد، به فتح واو و کسر آن قرائت شده است. بعضی گفته اند: از حیث معنی، تفاوت دارد و بعضی گفته اند: تفاوت ندارد.

الف. تفاوت «وَلایت» و «وِلایت»

معتقدان به تفاوت، سه بیان دارند:

1. وَلایت به معنای ربوبیّت، محبت، نصرت، موالات و صِله است و وِلایت به معنای تولیت و سلطنت است.(2)

2. وِلایت به معنای نصرت و وَلایت به معنای سلطنت است.(3)

3. وَلایت، متعلّق به خالق و وِلایت، متعلّق به مخلوق است.(4)

اما قائلان به عدم تفاوت میان آن دو می گویند: هر دو کلمه، دو لغت و به یک معنی است؛ یعنی هر دو کلمه، به معنای قرب و دولت می باشد.(5)

1- . علامه طباطبایی، المیزان، ج6، ص12؛ بهاءالدین خرمشاهی، دانشنامه قرآن، ج2، ص222 و 223.
2- . طریحی، مجمع البحرین، ج1، ص455؛ زمخشری، الکشاف، ج2، ص724؛ ماوردی، النکت و العیون، ج3، ص309.
3- . راغب اصفهانی، المفردات، ص533.
4- . ماوردی، النکت، ج3، ص309.
5- . سیدعلی اکبر قرشی، قاموس قرآن، ج7، ص254؛ راغب اصفهانی، المفردات، ص533.