امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 203

ب. فرق «ولایت» و «نصرت»

با این که نصرت، یکی از مصادیق ولایت است، بین ولایت به معنای سرپرستی و نصرت، تفاوت وجود دارد؛ چنان که گفته اند: در جایی که هیچ کاری از مولی علیه ساخته نیست، همچون کودک، جای ولایت و سرپرستی است، اما در جایی که کاری از او ساخته است، اما کمبودی در میان است، جای نصرت می باشد. خداوند متعال، خود را هم برای نصرت و هم برای ولایت، کافی می داند(1) و آنانی را که به ولایت غیر رو می آورند، به کسانی تشبیه می نماید که به تار عنکبوت متمسّک می گردند؛ چنان که فرموده است: ﴿وَاللّهُ أَعْلَمُ بِأَعْدَائِکُمْ وَکَفَی بِاللّهِ وَلِیّاً وَکَفَی بِاللّهِ نَصِیراً﴾،(2) ﴿مَثَلُ الَّذِینَ اتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّهِ أَوْلِیَاء کَمَثَلِ الْعَنکَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَیْتاً﴾(3)

اما این که نصرت، یکی از مصادیق ولایت است، به این جهت است که معنای اصلی ولایت، قرابت و نزدیکی است. نصرت و محبت هم در واقع، عبارت است از این که دو کس در اثر قرب به هم، از دوستی یکدیگر برخوردار و ناصر و یاور یکدیگر باشند. این معنی، هم بین انسانها نسبت به یکدیگر و هم بین خداوند و بندگان او فرض دارد.(4)

از این گذشته، نصرت از تبعات ولایت است؛ زیرا تا قدرتی نباشد، نصرتی تحقق نمی یابد و ضعیف، به سوی کسی دست مددخواهی دراز می نماید که سرپرستی صاحب اقتدار است.

ج. آیات متضمن واژه «ولایت»

1. ﴿هُنَالِک الْوَلَایَی لِلَّهِ الْحَقِّ هُوَ خَیْرٌ ثَوَاباً وَخَیْرٌ عُقْباً﴾(5)

1- . عبداللّه جوادی آملی، ولایت در قرآن، ص55 - 56.
2- . نساء/ 45.
3- . عنکبوت/ 41.
4- . عبداللّه جوادی آملی، ولایت در قرآن، ص100.
5- . کهف/ 44.