امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 211

ج. ﴿فَإن کَانَ الَّذِی عَلَیْهِ الْحَقُّ سَفِیهاً أَوْ ضَعِیفاً أَوْ لاَ یَسْتَطِیعُ أَن یُمِلَّ هُوَ فَلْیُمْلِلْ وَلِیُّهُ بِالْعَدْلِ﴾(1)

د. ﴿ثُمَّ لَنَقُولَنَّ لِوَلِیِّهِ مَا شَهِدْنَا مَهْلِک أَهْلِهِ وَإِنَّا لَصَادِقُونَ﴾(2)

ه. مفهوم قرآنی «ولی»

«ولی» صفت مشبهه از «ولی» به معنای قرب، نامی از نامهای پروردگار متعال، به معناهای متعددی به کار رفته است. صاحب الوجوه و النظائر یازده معنی برای ولی بیان می کند:

1. فرزند: ﴿فَهَبْ لِی مِن لَّدُنک وَلِیّاً﴾(3) ای ولدا

2. صاحب غیر قرابت: ﴿وَلَمْ یَکُن لَّهُ وَلِیٌّ مِّنَ الذُّلَّ﴾(4) یعنی:... له صاحب ینتصر به من الذّل... .

3. قریب: ﴿یَوْمَ لَا یُغْنِی مَوْلًی عَن مَّوْلًی شَیْئاً﴾(5) یعنی: لاینفع قریب عن قریب من الکفّار شیئا من المنفعی... . ﴿وَمَا لَکُم مِّن دُونِ اللَّهِ مِن وَلِیٍّ﴾(6) یعنی: قریب.

4. رب: ﴿قُلْ أَغَیْرَ اللّهِ أَتَّخِذُ وَلِیّاً﴾(7) یعنی: ربّا. ﴿إِنَّهُمُ اتَّخَذُوا الشَّیَاطِینَ أَوْلِیَاء﴾(8) یعنی: اربابا.

5. ولی در کمک نمودن: ﴿ذَلِک بِأَنَّ اللَّهَ مَوْلَی الَّذِینَ آمَنُوا﴾(9) یعنی: ولیّهم فی العون.

6. آلهه (خدایان): ﴿اتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّهِ أَوْلِیَاء﴾(10) یعنی: الآلهی.

1- . بقره/ 282.
2- . نمل/ 49.
3- . مریم/ 5.
4- . اسراء/ 111.
5- . دخان/ 41.
6- . عنکبوت/ 22.
7- . انعام/ 14.
8- . اعراف/ 30.
9- . محمد/ 11.
10- . عنکبوت/ 41.