امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 225

درستی که همه مردم، آزادند».(1)

عقل و فطرت نیز ولایت و حاکمیتی را که برده ساز باشد، محکوم نموده، آن را نفی می نماید و نفوس انسانی از پذیرش چنین ولایتی، اکراه دارد. بدین لحاظ، قرآن، آن را ولایت طاغوت نامیده است. اما ولایتی را که فراهم کننده بستر ترقی و کمال انسانی است و عقل نیز آن را دریافته است و به پذیرش آن اشتیاق دارد، ولایت الهی می نامد.

گفتار هفتم: اقسام «ولایت»

گفتار هفتم: اقسام «ولایت»(2)

ولایت، به صورت کلّی، دو قسم است:

1. ولایت الهی؛ 2. ولایت طاغوتی.

چون قرآن کریم، جامعه را به پذیرش اوّلی تشویق و ترغیب کرده و از قبول دومی نهی فرموده، اوّلی را ولایت مثبت و دومی را ولایت منفی نیز می گوییم. ولایت الهی، یا ذاتی است، یا جعلی و اعتباری. این دو قسم، در اصل، از آن خداوند متعال است، و لکن خدا در میان انسانها برای ولایت خویش، مظاهری قرار داده که عبارت از گروههای زیر است:

الف. پیامبران و ائمه علیهم السلام، که ولایت آنها در دو بخش تکوین وتشریع، قابل بحث است.

ب. مؤمنان؛ که این ولایت، خود دو بخش عام و خاص دارد:

1. عام: ولایتی است که همه مؤمنان نسبت به یکدیگر دارند؛ از قبیل: خیرخواهی، هدایت، دستگیری و... .