امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 240

برهان پنجم: ﴿وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ یَعْلَمُ مَا فِی أَنفُسِکُمْ فَاحْذَرُوهُ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ غَفُورٌ حَلِیمٌ﴾؛(1) یعنی: بدانید که خدا هر چه در قلب شماست، می داند، پس حذر کنید از عذاب و بدانید که خدا آمرزنده و بردبار است.

﴿إِنَّ اللّهَ لاَ یَخْفَیَ عَلَیْهِ شَیْءٌ فِی الأَرْضِ وَلاَ فِی السَّمَاء﴾؛(2) یعنی: بر خدا هیچ چیز در زمین و آسمان، پوشیده نیست.

﴿اللّهُ أَعْلَمُ بِمَا فِی أَنفُسِهِمْ﴾؛(3) یعنی: خدا داناتر است به آنچه در نفسهای آنان است.

﴿رَّبُّکُمْ أَعْلَمُ بِمَا فِی نُفُوسِکُمْ﴾؛(4) یعنی: پروردگار شما داناتر است به آنچه در نفوس شماست.

﴿هُوَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ عَالِمُ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَی﴾؛(5) یعنی: اوست خدایی که نیست خدایی مگر او. دانای پنهان و آشکار است.

صورت برهان منطقی مستفاد از آیات فوق، چنین است:

خداوند متعال، قانون گذار و مشرّع است؛ زیرا ارسال رسل کرده و فرموده است: ﴿هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَی وَدِینِ الْحَقِّ﴾(6) و هر قانون گذار و مشرّع، از غیب و اسرار نهفته موجودی که برایش قانون وضع می شود (مانند انسان) باخبر است؛ زیرا وظیفه قانون گذار، آن است که از حوزه امتثال و عصیان قانونی که ارائه می دهد، آگاه باشد و عمده قوانینی که عهده دار تربیت انسان است، ناظر به غیب وجود اوست؛ چه این که انسان از یک طرف، مرکب از جسم مادی و روح مجرّد است و از طرف دیگر، قسمت اعظم کارهایش مربوط به عقاید و اخلاق و مرتبط با فضایل

1- . بقره/ 235.
2- . آل عمران/ 5.
3- . هود/ 31.
4- . اسراء/ 25.
5- . حشر/ 22.
6- . توبه/ 33.