امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 256

نیست».(1) ابن حجر در گفتار خویش، شیعه را به نظریه محبّت بدون تبعیت از سنّت، متهم نموده است، در حالی که این همان ادّعا و اعتقاد شیعه است؛ زیرا آنان نیز مدّعی اند که محبّت بدون پیروی از آنان، مفید نیست و می گویند: محبّت و مودّت، زمانی مفید است که پیروی از قرآن و سنّت را به دنبال داشته باشد.

البته تبعیت از سنتی که از طریق خودِ اهل بیت علیهم السلام باشد، نه از طریق مخالفان و معاندان و آنهایی که اهل بیت علیهم السلام را نادیده گرفته اند و تبعیت از سنّت را جدای از محبّت آنان دانسته اند. اصولاً محبّت، وقتی محبت است که محب را به دنبال محبوب بکشاند؛ چنان که قرآن کریم نیز این مطلب را تأیید می فرماید: ﴿قُلْ إِن کُنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللّهُ ﴾.(2) بر این اساس است که خداوند، مزد رسالت را محبّت خاندان پاک پیامبر صلی الله علیه و آله قرار داده است، تا بدین وسیله، سنّت او از دخل و تصرف معاندان، مصون بماند، وگرنه وجوب محبّت، ثمری نداشت.

ه . ولایت امامت

اشاره

یکی از اقسام ولایت خاصّه، ولایت به معنای امامت است؛ امامتی که اعم از مرجعت دینی و زعامت سیاسی است. بدین سبب، به بررسی مسأله امام و امامت در قرآن می پردازیم.

یک. کلمه «امام» در قرآن

کلمه امام به صورت مفرد و جمع، دوازده بار در قرآن آمده است:(3)

الف. دو بار بر تورات اطلاق شده است: ﴿وَمِن قَبْلِهِ کِتَابُ مُوسَی إِمَاماً وَرَحْمَی﴾.(4)

ب. یک بار به معنای لوح محفوظ آمده است: ﴿وَکُلَّ شَیْءٍ أحْصَیْنَاهُ فِی إِمَامٍ مُبِینٍ﴾.(5)

1- . ابن حجر هیثمی، الصواعق المحرقی، ص104.
2- . آل عمران/ 31.
3- . ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج1، ص437؛ محمد فؤاد عبدالباقی، المعجم المفهرس، ص103.
4- . احقاف/ 12؛ هود/ 17.
5- . یس/ 12.