امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 265

2. ﴿إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَیْئاً أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ فَسُبْحَانَ الَّذِی بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْءٍ﴾.(1)

3. ﴿إِنِّی جَاعِلُک لِلنَّاسِ إِمَاماً﴾.(2)

شش. حقیقت امامت در قرآن

در قرآن کریم، امامت یعنی قیادت کسی که با امر الهی، هدایت کننده است؛ زیرا قرآن، هر جا نامی از امام می برد، آن را مقیّد به هدایت می کند؛ آن هم نه هدایت مطلق، بلکه هدایتی که به امر خداوند انجام می گیرد: ﴿وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّی یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا﴾(3) و نیز در جای دیگر می فرماید: ﴿وَجَعَلْنَا مِنهُمْ أَئِمَّی یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا﴾(4) و مراد از امر الهی، همان است که درباره آن فرموده است: ﴿إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَیْئاً أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ فَسُبْحَانَ الَّذِی بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْءٍ﴾(5) و نیز فرموده است: ﴿وَمَا أَمْرُنَا إِلَّا وَاحِدَی کَلَمْحٍ بِالْبَصَرِ﴾.(6)

امر الهی که آیه اوّل، آن را «ملکوت» نیز خوانده، وجه دیگری از خلقت است (که امامان با آن با خدای سبحان مواجه می شوند) خلقتی است طاهر و مطهّر از قیود زمان و مکان و خالی از تغییر و تبدیل و «امر»، همان چیزی است که مراد به کلمه «کن»، آن است و غیر از وجود عینی اشیا، چیز دیگری نیست و امر در مقابل خلق، یکی از دو وجه هر چیز است. خلق وجه هر چیز است که محکوم به تغیّر و تدریج و انطباق بر قوانین حرکت و زمان است، ولی امر در همان چیز، محکوم به این احکام نیست. کوتاه سخن آن که امام هدایت کننده است که با امر ملکوتی که در اختیار دارد، هدایت می کند... هدایتی که دست خلق گرفتن و به راه حق رساندن است، نه صرف راهنمایی با موعظه.(7)

1- . یس/ 82.
2- . بقره/ 124.
3- . انبیاء/ 73.
4- . سجده/ 24.
5- . یس/ 82 -83.
6- . قمر/ 50.
7- . علامه طباطبایی، المیزان، ج1، ص272.