امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 305

اثبات نیست.(1)

دلیل سوم: روایتی از جابر بن عبداللّه انصاری نقل شده که آیه مذکور در حق عبداللّه بن سلام نازل شده است. جابر گوید: عبداللّه بن سلام خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله عرض کرد: ای پیامبر خدا! قوم ما از قبیله قریظه و بنی نضیر، مهاجرت کردند و دیگران سوگند یاد کردند که با ما همنشینی نکنند و ما به واسطه دوری منازلمان نمی توانیم با یاران تو همنشینی کنیم و از این اوضاع، شکایت کرد. سپس این آیه نازل شد و پیامبر صلی الله علیه و آله آیه را برای او تلاوت فرمود. او عرض کرد: من خشنودم که اولیای ما خدا و رسول و مؤمنان هستند.(2)

از این جا معلوم می شود که مراد از مؤمنان، عامّه مؤمنان است و مراد از ولایت، محبت و دوستی است؛ زیرا عبداللّه بن سلام از جدایی اقوام و دوستان به رسول خدا صلی الله علیه و آله شکایت کرده است و آیه در همین باره نازل شده، می گوید: دوستان شما خدا و رسول و عامّه مؤمنانند.

این دلیل از ادلّه قبل، ضعیفتر است؛ زیرا علاوه بر اشکالات دلیل قبل، از خود عبداللّه بن سلام روایات متعددی نقل شده که این آیه در حق علی علیه السلام نازل شده است.

2. دلیل دیدگاه دوم

دلیل این قول، روایتی از عکرمه است که در آن، نزول این آیه را در حق ابوبکر دانسته است. پس آیه مذکور، اگر دلیل بر امامت باشد، امامت ابوبکر را اثبات می کند.(3)

انصاف این است که دلیل مذکور به هیچ عنوان مثبت مدعا نیست؛ زیرا اوّلاً، نزول آیه در حق ابوبکر، با مضمون آیه نمی سازد؛ چون ابوبکر، هیچ گاه در حال

1- . شیخ طوسی، تلخیص الشافی، ج2، ص43؛ همو، التبیان، ج3، ص564؛ تفسیر ابن کثیر، ج2، ص71.
2- . واحدی نیشابوری، اسباب النزول، ص201؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ج12، ص25.
3- . فخر رازی، التفسیر الکبیر، ج12، ص26.