امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 307

ادای زکات می نمایند».

اگر در مضمون آیه دقت شود، به این مطلب پی می بریم که این آیه قابل تعمیم نیست و مراد، شخص خاصی است؛ زیرا اوّلاً، آیه، این موضوع را به شکلی بیان می کند که عمومیت بردار نیست و به هیچ وجه نمی توان احتمال داد که این آیه در صدد بیان قانونی کلّی است و می خواهد استحباب یا وجوب ادای زکات در حال رکوع را بیان کند؛ چون هیچ یک از فقهای فرق اسلامی، دادن زکات را در حال رکوع، واجب یا مستحب نمی دانند، بلکه آیه به عمل واقع شده ای اشاره دارد که فرد در خارج انجام داده است؛ یعنی فردی در رکوع نماز و در حال عبادت، از بندگان خدا نیز غافل نبوده و چنین کاری انجام داده است و اکنون قرآن آن عمل خارجی را معرِّف آن شخص قرار داده و به نحو کنایه، حکمی را که همان ولایت است، برای او اثبات می کند و می فرماید: او نیز همچون خدا و رسولش، ولی شماست؛ پس سخن از شخص معینی است که او نیز مانند خدا و رسول، ولی مؤمنان است و مؤمنان باید ولاء او را بپذیرند.

ثانیا، کلمه «وهم راکعون» که در آخر آیه ذکر شده، مانع از تعمیم است؛ زیرا همه مؤمنان در حال رکوع، زکات نداده اند تا مراد آیه، همه آنها باشد.

دلیل مدعای دوم: اوّلاً، خاصه و عامه اتفاق دارند که غیر از علی علیه السلام کسی دیگر در حال رکوع نماز، به فقیر صدقه نداده است و تنها علی علیه السلام است که این کار را انجام داده است.

ثانیا، روایات متعددی از طرق مختلف از خاصه و عامّه نقل شده است که مراد آیه، علی علیه السلام است.

دلیل مدعای سوم: آیه مبارکه، دال بر امامت و ولایت بلافصل علی علیه السلام است؛ زیرا اوّلاً، معلوم شد که آیه مبارکه، حکمی را که همان ولایت است، برای علی علیه السلام اثبات می کند و ولایت در این جا بالمطابقه یا بالالتزام، دال بر امامت است؛ پس این آیه، بالمطابقه یا بالالتزام، امامت و خلافت بلافصل علی علیه السلام را اثبات می کند.