امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 336

یک نفر از بین خودشان را به عنوان امام، گزینش کنند.

این گروه، دو دلیل بر صحّت رأی خود ارائه می دهند:

اوّل این که بیعت ابوبکر به وسیله پنج نفر از معتمدان امت که عبارت بودند از عمر بن خطّاب، ابوعبیده جرّاح، اسید بن حضیر، بشیر بن سعد و سالم (آزادکرده ابوحذیفه) صورت گرفته و سپس بقیه مردم از ایشان پیروی کردند.

دوم این که عمر، گزینش امام بعد از خود را بر عهده شورای شش نفری گذاشت و مقرّر کرد تا با رضایت و موافقت پنج نفر، یکی را از بین خود به امامت برگزینند، و این، رأی بیشتر فقها و متکلمان بصره است.

گروهی دیگر از دانشمندان کوفه، بر این عقیده اند که گزینش امام به وسیله سه نفر هم صورت می گیرد. به این ترتیب که یکی از آنها با موافقت دو نفر دیگر، به امامت می رسد. در آن حال، یکی حاکم و دو دیگر، شاهد و گواه خواهند بود؛ همچنان که عقد ازدواج، با وجود ولی و دو گواه، صحیح است.

گروهی نیز می گویند: امامت، با گزینش یک نفر هم حاصل می شود؛ به دلیل این که عباس به علی علیه السلام گفت: دستت رادراز کن تا با تو بیعت کنم تا مردم بگویند: عموی پیغمبر با پسرعموی او بیعت کرد، و کسی با تو به مخالفت برنخیزد. این نوع گزینش امام، از آن رو درست است که انتخاب امام، مانند حکمی است که حاکم صادر می کند، و حکم حاکم نیز نافذ و لازم الاجراست.(1)

ب. امامت انتصابی

انتصاب و معرفی امام با وصیّت و تعیین امام پیشین نیز مطلبی است که بر صحّت آن، اجماع و اتفاق نظر شده است؛ زیرا دو رویداد تاریخی هست که مورد تأیید و پذیرش مسلمانان قرار گرفته است و به آن عمل کرده اند و اعتراض نکرده اند: یکی این که ابوبکر، عمر را به جانشینی خود برگزید و مسلمانان نیز امامت او را با همان