امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 344

از او عدل و قسط نسبت به خود دیدید، پس همین گمان و امید من از اوست، و اگر تبدل و تغییر ایجاد کرد، من قصد خیر داشتم، امّا از غیب خبر ندارم، و به زودی آنانی که ظلم روا داشتند، خواهند دانست که چه چیزی را دگرگون کردند.

نامه به پایان رسید و آن را برای عمر فرستاد. بعد از آن که خبر انتصاب عمر برای خلافت، به مهاجران و انصار رسید، بر ابوبکر وارد شدند و گفتند: می بینیم که عمر را بر ما به عنوان خلیفه گماشتی. تو که او را می شناسی و از گرفتاریها و درگیریهای بین ما باخبری، در حالی که هنوز بر ما حاکمی! چگونه خواهد بود زمانی که ما را ترک کنی؟ و تو وقتی خدای را ملاقات کنی و مورد سؤال واقع شوی، چه می گویی؟ ابوبکر گفت: اگر خداوند از من بپرسد، من خواهم گفت: به اعتقاد من، بهترینشان را بر آنها گماشتم.

پس از آن بود که دستور داد مردم اجتماع کردند. پس گفت: ای مردم! چنان که می بینید، قضای الهی مرا دریافته است و ناچار باید فردی اداره شما را بر عهده گیرد و نماز شما را اقامه کند و با دشمنان شما بجنگد. پس او بر شما امارت می کند و فرمان می دهد. اگر خواستید اجتماع می کنید و از او فرمان می برید. پس ولایت داده اید بر خود، کسی را که خواسته اید و اگر خواستید، رأی و نظرم رابر شما بیان می کنم؛ و به خدایی که غیر از او خدایی نیست، از خیرخواهی نسبت به شما کوتاهی نکرده ام. پس ابوبکر گریست و مردم نیز گریستند و گفتند: ای خلیفه و جانشین رسول خدا! تو برتر و داناتر از مایی؛ پس برای ما هر که را خواهی، انتخاب کن. ابوبکر گفت: به زودی رأیم را برای شما بیان خواهم کرد و بهترینتان را برای شما انتخاب خواهم کرد ان شاء اللّه. سپس مردم از نزدش رفتند. سپس عمر را فراخواند و به او گفت: ای عمر! افرادی تو را دوست خواهند داشت و افرادی دشمنت می دارند. از دیرباز، شرّ، مورد علاقه و خیر، مورد دشمنی قرار گرفته است. عمر گفت: مرا نیازی به خلافت نیست. ابوبکر گفت: امّا آن را به تو نیاز است. به خدا قسم که خلافت، عطیّه تو نیست، بلکه تو عطیّه خلافتی. سپس ابوبکر گفت: این نوشته را بگیر و به سوی مردم برو و به مردم خبر ده که این فرمان من است و از شنیدن و اطاعتشان سؤال کن.