امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 355

خود برمی گزیدم و اگر خدا مرا مورد بازخواست قرار می داد، می گفتم که از پیامبرت شنیدم که می گفت: سالم آن قدر خدا را دوست دارد که اگر از خدا هم نمی ترسید، او را نافرمانی نمی کرد.(1)

عمر گفت: علی، عثمان، طلحه، زبیر، عبدالرحمن بن عوف و سعد بن ابی وقّاص را حاضر کنید. چون حاضر شدند، جز با علی علیه السلام و عثمان، با دیگری سخن نگفت. به علی علیه السلام گفت: ای علی علیه السلام ! شاید مردم حق خویشاوندیت را با پیغمبر و این که داماد او بوده ای و میزان دانش و فهمی که خداوند به تو ارزانی داشته است را در نظر بگیرند و تو را به حکومت خویش انتخاب کنند؛ در این صورت، خدا را فراموش مکن. آنگاه رو به عثمان کرد و گفت: ای عثمان! شاید مردم، داماد پیامبر بودن و سالمندیت را رعایت کنند؛ پس اگر به حکومت رسیدی، از خدا بترس و آل ابومُعَیط را بر گردن مردم سوار مکن.

عمر به اعضای شورا فرمان داد تا مدّت سه روز برای انتخاب خلیفه به مشورت بنشینند. اگر دو نفر با انتخاب مردی و دو نفر دیگر با خلافت مردی دیگر موافقت کردند، بار دیگر به رایزنی بپردازند و مشورت را از سر گیرند، اما اگر چهار نفر با یکی موافقت کردند و یک نفر مخالف بود، تابع رأی چهار نفر باشید و چنانچه آرا، سه به سه درآمد، رأی آن دسته را بپذیرید که عبدالرحمن بن عوف در آن است؛ زیرا دین و صلاح عبدالرحمان قابل اطمینان و رأیش برای مسلمانان، مورد قبول و اعتماد است. چون آن گروه، از مجلس عمر بیرون شدند، عمر گفت: اگر مردم، این (اَجْلَح)(2) را به خلافت انتخاب کنند، آنان را به راه راست هدایت خواهد کرد.(3)

بلاذری در جای دیگری به سند ابن سعد می نویسد که عمر گفت: انتخاب خلیفه

1- . ابن قتیبی، الامامی و السیاسی، ص23-24.
2- . اَجْلَح یعنی شخصی که موی جلو سرش ریخته و دو طرف سر، اندکی مو داشته باشد که منظورش علی علیه السلام بود.
3- . ر.ک: بلاذری، انساب الاشراف، ج5، ص108-114؛ طبقات ابن سعد، ج3، ص61؛ منتخب الکنز، ج4، ص429؛ ابن قتیبی، الامامی و السیاسی، ص24- 25؛ ابن عبد ربه اندلسی، عقد الفرید، ج3، ص74.