امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 360

این شورا چیست و نتیجه رایزنی اعضا چه خواهد بود؟

موضع امام علی علیه السلام در انتخاب عثمان

طبری و ابن اثیر در ضمن حوادث و رویدادهای سال 23 هجری می نویسند:

چون عبدالرحمان در سومین روز با عثمان بیعت کرد، علی علیه السلام به عبدالرحمان گفت: دنیا را به کامش کردی! این نخستین روزی نیست که علیه ما به پشتگرمی یکدیگر برخاسته اید! «فصبرٌ جمیلٌ و اللّه المستعان علی ما تصفون». به خدا قسم که تو عثمان را به خلافت نرساندی، مگر این که امید آن داری که او پس از خودش تو را به خلافت بردارد، امّا خدای را هر روز تقدیر دیگر است.(1)

با دقت در این بیان مولی علیه السلام و نیز توجه به این امر که بعد از انتخاب عثمان، امام علیه السلام خشمگین از محل شورا بیرون آمد، درمی یابیم که امام علیه السلام بااین اعمال، در صدد اعتراض به تصمیم اعضای شورا بود؛ اگرچه امام علیه السلام از ابتدا خود را امام بر حق و وصی پیامبر صلی الله علیه و آله می دانست، اما در چنین شورایی شرکت می کند تا همان گونه که خود فرموده است، بر همگان روشن و آشکار گردد که ادعای عمر مبنی بر این که پیامبر صلی الله علیه و آله فرموده است: بر عرب ظلم است که نبوت و امامت در یک خاندان جمع گردد، ادعایی بی اساس است. بنابراین، امام علیه السلام به جای موضعگیری منفعلانه، به صورت فعّال در جریانات مختلف جامعه حضور دارد تا چهره حقش بر تارک جامعه اسلامی جلوه گر و نقش والای آن امام علیه السلام برای اثبات حقیقت، همچنان محفوظ باشد.

2. وضعیّت جامعه اسلامی در دوران خلافت عثمان

اشاره

برای پرداختن به وضعیت جامعه اسلامی در دوران خلافت عثمان، بررسی اوضاع اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی آن دوران ضروری می نماید. از این رو، برخی از امور