امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 362

به وی عطا کرد!(1)

همچنین، نبی اکرم صلی الله علیه و آله نقطه ای در بازار مدینه را به نام نهروز وقف مسلمانان کرده بود، ولی عثمان آن را به حارث بن حکم، برادر مروان تیول داد! و فدک را بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله از دست فاطمه زهرا علیها السلام گرفتند و فاطمه زهرا علیها السلام گاهی به عنوان ارث و زمانی به نام بخشش پیغمبر، آن را مطالبه می کرد، ولی آن را به مروان بخشیدند.(2)

او مراتع اطراف مدینه را از دسترس مسلمانان خارج ساخت و در اختیار احشام بنی امیّه گذاشت که در انحصار آنها باشد.(3)

آری، نتیجه این حاتم بخشیها از بیت المال، ثروتهای بادآورده ای شد که تبدیل به کاخها و دنیاگراییهای افراطی شد و نتیجه همه اینها نیز روشن است.

ب. اجتهادهای نوین عثمان در دوران خلافتش

اشاره

عثمان بن عفان در دوران خلافتش مرتکب اجتهادات نوینی شد که به برخی از آنها پرداخته می شود:

یک. بخشیدن ترکه رسول خدا صلی الله علیه و آله به خویشاوندان خود

در دوران دو خلیفه پیشین، ترکه رسول خدا صلی الله علیه و آله از خاندانش دفع شد و سهمی از خمس که به خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله تعلّق داشت، به آنان داده نشد. امّا آنان این اموال را جزء بیت المال به حساب می آوردند و به عموم مردم می دادند. اجتهاد عثمان در این باره این بود که عثمان نه تنها مانند سابق، این اموال را از صاحبان اصلی دفع کرد، بلکه آنها را به خویشاوندانش اختصاص داد.(4)

1- . همان.
2- . همان.
3- . همان.
4- . ر.ک: سیدمرتضی عسکری، معالم المدرستین، ج2، ص164.