امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 363

دو. بخشیدن مناصب به مطرودین از جانب پیامبر صلی الله علیه و آله

عثمان بسیاری از ادله کتاب مبین و سنّت نبوی صلی الله علیه و آله و روش خلفای پیشین را در رها کردن فرزندان عاص، نادیده گرفت و در مقابل آنها اجتهاد کرد؛ آنان را در حکومت اسلامی راه داد و به آنان منصب و حکومت بخشید. یکی از آنان، عبداللّه بن سعد بن ابی سرح العامری القرشی بود. او پسرخاله عثمان و برادر رضاعی او بود. او ابتدا کاتب رسول خدا بود و به خاطر خیانت در کتابت، رسول خدا صلی الله علیه و آله او را از منصبش عزل فرمود. بدین خاطر، او از اسلام مرتد شد و به اهل مکه ملحق گردید. از این رو رسول خدا صلی الله علیه و آله او را مهدورالدم دانست، امّا عثمان او را در زمان خلافت خود، حاکم مصر کرد.

مروان بن حکم و حارث بن حکم، پسرعموهای عثمان نیز از موارد دیگر بودند. حکم بن عاص، پدر آنها، پیامبر صلی الله علیه و آله را بسیار اذیت کرده بود؛ تا آن جا که پیامبر فرمود: او و فرزندانش را در جوار من سکونت ندهید. از این رو، همه آنها به طائف تبعید شدند. بعد از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله عثمان از ابوبکر خواست تا آنان به مدینه بازگردند که ابوبکر نپذیرفت و دلیل آورد که من مطرودین از جانب پیامبر را مأوا نمی دهم. در زمان عمر نیز عثمان چنین خواسته ای را با عمر در میان گذاشت که او نیز جواب ابوبکر را داد، امّا آنگاه که عثمان به خلافت رسید، آنها را به مدینه آورد.(1) حکم بن عاص هنگام ورود به مدینه، ظاهر مناسب نداشت، امّا آنگاه که وارد خانه خلیفه شد و از آن جا خارج شد، وضعش به کلّی دگرگون شده بود.(2)

سه. اجبار مردم به اجتماع بر قرائت واحد قرآن کریم و آتش زدن دیگر قرآنها

ابن ابی الحدید از جمله مطاعنی که بر عثمان از مخالفینشان نقل می کند، این است