امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 364

که عثمان مردم را فقط بر قرائت زید بن ثابت جمع نمود و وادارشان نمود تا ملتزم به قرائت او شوند و آنهایی را که شکی در قرآن بودنش نیست و از رسول خدا اخذ شده است، باطل اعلام نمود و دستور داد همه قرآنهایی که بر قرائت دیگر بود، سوزانیدند. اگر چنان بود که او عمل کرد، خود رسول خدا صلی الله علیه و آله نسبت به او پیشی می گرفت؛ یعنی همه روایتهای دیگر را باطل اعلام می کرد و ابوبکر و عمر نیز چنین می کردند!

قاضی القضای به این اشکال، چنین پاسخ داده است که عثمان این کار را به خاطر این انجام داد که از درگیری و اختلاف درباره قرآن و قرائت آن، جلوگیری کند.

سپس ابن ابی الحدید از مرحوم مرتضی رحمه الله نقل می کند که در رد جواب قاضی القضات گفته است: اختلاف مردم در قرائت، موجب این نمی شود که عثمان همه قرآنها را که بر اساس قرائت دیگری است، باطل اعلام کند و آنها را بسوزاند؛ زیرا خود آنان از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل کرده اند که فرمود: قرآن بر هفت حرف(1) نازل شده است. همه آنها شفادهنده کافی هستند. پس این اختلاف در قرائت قرآن در میان قرّاء، امری مباح بود که مستند به فرمایشات رسول خدا صلی الله علیه و آله است. چگونه عثمان از گستردگی قرائات که امری مباح است، جلوگیری می کند؟ و اگر این قرائت واحد موجب حفظ قرآن است، چرا خود پیامبر صلی الله علیه و آله که بیش از همه به مصالح آگاه بود، قرائت واحد را لازم ندانست؟(2)

ج. رواج فساد در میان کارگزاران حکومت

در دوران خلیفه سوم، عدم دقت در انتخاب کارگزاران و ترجیح خویشاوندان خود بر دیگر افراد، سبب شد افراد نالایقی بر مصدر امور جامعه اسلامی قرار گیرند و مفاسدی در دستگاه حکومت پدیدار شود. نمونه ای از این مفاسد، ماجرای عزل