امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 367

شاهد چنین ظلمهایی در جامعه اسلامی باشیم. اما حقیقت این است که برای مردمی که خاطرات حکومت نبوی صلی الله علیه و آله را در ذهنها داشتند، مشاهده این گونه انحرافات و ناهنجاریها امری غیر قابل تحمل بود. از این رو، همانانی که روزی با خلیفه سوم بیعت کرده بودند، زبان به اعتراض گشودند. از بلاد مختلف جمع شدند و اعتراض خود را علنا به خلیفه اعلام کردند و سرانجام، در گیر و دار این تجمع و درگیریهای متعاقب آن، خلیفه از پای درآمد.

3. علت محاصره خانه عثمان و چگونگی کشته شدنش

در سال سی و پنجم، افراد با سران قبایل مختلف، به قصد اعتراض به اعمال عثمان و اطرافیانش، در محلّی به نام ذی خشب جمع شدند. مالک بن حارث نخعی با دویست تن از مردم کوفه و حکیم بن عدیس بلوی با سیصد تن از مردم مصر، از جمله آنان بودند. کسان دیگری نیز از اهالی مصر؛ چون عمرو بن حمق خزاعی و سعد بن مروان تجیبی درمیان آنان دیده می شدند. محمد بن ابی بکر نیز همراه آنها بود.

آنگاه که عثمان از تجمع آنان در ذی خشب خبر یافت، به نزد علی علیه السلام فرستاد و از او خواست تا به نزد آنها رود و هرچه از عدالت و خوش رفتاری می خواهند، تعهّد نماید. علی علیه السلام به نزدشان رفت و پس از گفت وگوی بسیار، آنان پیشنهاد مولی علیه السلام را پذیرفتند و برگشتند، امّا آنگاه که به محلی، معروف به حسمی رسیدند، غلام عثمان را دیدند که بر شتر سوار بود و از مدینه می آمد؛ با نامه ای به عنوان ابن ابی سرح، حاکم مصر که نوشته بود: «وقتی این سپاه سوی تو آمد، دست فلانی را ببر و با فلانی چنین و چنان کن» و بیشتر کسانی را که همراه بودند، یاد کرده و دستوری داده بود. دریافتند که نامه به خط مروان است. از این رو به مدینه بازگشتند و در مسجد تجمع کردند و بعد از گفت و گو درباره رفتار بد حکام، به سوی عثمان رفتند و او را در خانه اش محاصره کردند و آب را بر او بستند. عثمان از آنها تقاضای آب کرد و