امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 372

ظلمهایی که بر برخی از صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله و مؤمنان روا داشت، از دلایل این نارضایتی بود.

این اعتراضها در سال سی و پنجم هجری به اوج خود رسید. بدین سبب، گروهها و قبایل مختلف، برای اعتراض علیه خلیفه، در اطراف مدینه اجتماع کردند که با وساطت امام علی علیه السلام متفرق شدند، امّا در بین راه بازگشت به مصر «ورش» غلام عثمان را به همراه نامه ای که به خط مروان بود، دیدند. نامه برای ابن ابی سرح، حاکم مصر نوشته شده بود و در آن، نام افرادی که در میان آن جمع بودند، آمده بود که به محض رسیدن به مصر، با آنان برخورد خشونت آمیز شود و برخی را گردن بزند. آن گروه با دیدن نامه، به مدینه بازگشتند و خانه عثمان را محاصره کردند و درگیریها میان افراد مسلح دو طرف، بالا گرفت و سرانجام، عثمان به قتل رسید.(1)

علاوه بر سیاستها و اعمال عثمان که با روش پیامبر صلی الله علیه و آله و حتی خلفای پیشین، اختلاف فاحش داشت، عوامل دیگری نیز در پدید آمدن واقعه محاصره خانه خلیفه و قتل او مؤثر بود. از جمله این عوامل، عدم یاری و سیاست منافقانه برخی یاران خلیفه سوم بود. یکی از هم پیمانان عثمان، معاویی بن ابی سفیان، والی شام بود. او به رغم با خبر شدن از محاصره خانه عثمان و نامه اش به او به قصد استمداد، مانند بقیه حکام، کمکی به عثمان نکرد و صبر کرد تا خلیفه کشته شد و آنگاه برخاست و مطالبه خون او را نمود.(2)

عامل مؤثر دیگر، انتقام جویی برخی از امیران گذشته اش بود. از جمله آنها عمرو بن عاص بود که عثمان، او را از امارت مصر معزول کرده بود و او از این بابت، کینه شدیدی از عثمان در دل داشت و زمانی که شورش علیه عثمان آغاز شد، او یکی از مخالفان عثمان بود. او در نهان، مردم را علیه عثمان تحریک می کرد. هم او در مسجد به عثمان گفته بود: «تو مردم را به خطر و دشواری انداخته ای و ما هم با تو