امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 377

می کند.(1) تا آن جا که نزدیک بود از شدت ازدحام، برخی زیر پای دیگران کشته شوند. سپس به همراه او به سوی مسجد روان شدند و صدایشان به تهلیل و تکبیر، بلند بود.

در مسجد از منبر بالا رفت، اندکی به میان مردم خروشان و جمعیت موّاجی که چون شالوده هایی از سرب ریخته شده، تمام صحن مسجد را پر کرده و از کمی جا، بیرون مسجد ایستاده بودند، نظر انداخت و سپس فرمود:

مردم! همگی توجه دارید؟! این است امر شما، هیچ کس در آن حقی ندارد، مگر کسی را که شما تعیین کنید. ما دیروز با این قرار از هم جدا شدیم. اگر خواستید آماده به دست گرفتن آن می شوم، وگرنه هیچ کینه ای نسبت به دیگری که آن را قبول کند، به دل نمی گیرم... آگاه باشید که من نسبت به این امر خلافت اکراه دارم، ولی شما خواستید که من بر شما امیر باشم... اکنون راضی هستید؟

گفتند: «با تو بیعت می کنیم بر طبق کتاب خدا». فرمود: «خدایا بر اینان گواه باش»(2)!

مانند موج دریا به سویش روان شدند و در اطراف منبر گرد آمدند. بزرگان مهاجر و انصار، پیش از دیگران، خود را به وی رسانیدند. هرکس می خواست نخستین شخصی باشد که تبریک خلافت را به وی می گوید و بدین افتخار نایل گردد.

درباره انتخاب و پذیرش خلافت از جانب امام علیه السلام چند نکته قابل تأمّل است:

1. چرا مردمی که زمانی در مقابل غصب حق امام علیه السلام هیچ گونه عکس العملی نشان ندادند و به انحراف مسیر امامت راضی شدند، امروز این گونه اصرار به خلافت امام علی علیه السلام دارند؟