امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 388

برحق خویش در فلسفه سیاست و حکومت، جامعه سالمی را بنیاد خواهد نهاد که بستر و زمینه مناسب برای تعالی انسانها باشد. بنابراین، باید اقدامهای شایسته امام علیه السلام در زمینه های مختلف، مورد بررسی قرار گیرد.

الف. ترسیمی نوین از حکومت (فلسفه سیاسی امام علی علیه السلام )

وجود حکومت در هر جامعه، امری اجتناب ناپذیر است؛ زیرا بقا و اداره جامعه انسانی در گرو حکومت است. امام علی علیه السلام وجود حاکم (چه خوب و چه بد) را برای هر جامعه ای ضروری می داند.(1) به اعتقاد آن امام علیه السلام وجود حاکم بد، از عدم وجود حاکم در جامعه بهتر است. اما باید بدانیم که امام علی علیه السلام به عنوان اولین امام شیعه، حکومت را چگونه می بیند. حکومت ایده آل امام علی علیه السلام حکومتی است با ویژگیهایی خاص که این ویژگیها را می توانیم در «شخص حاکم»، مسأله «قانون مداری» و «نقش مردم» مورد بررسی قرار دهیم.

ب. حاکم در حکومت ایده آل امام علی علیه السلام

به اعتقاد امام علی علیه السلام حکومت، وظیفه ای است که بر عهده افرادی خاص می باشد و این افراد از جانب خداوند برگزیده می شوند. امام علی علیه السلام در خطبه شقشقیه، سِرّ قبول خلافت را چنین بیان فرموده است:

... و اگر نبود پیمانی که خداوند از علمای امت گرفته است که در برابر پرخواری ستمگران و گرسنگی ستمدیدگان سکوت نکنند، من افسار شتر خلافت را رها می ساختم و از آن صرفنظر می کردم... .(2)

از این سخن امام علیه السلام درمی یابیم که حکومت، وظیفه عالمان است که در سایه آن،