امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 393

2. بُعد فرهنگی

غایت تمام حرکتها، موضع گیریها و فعالیتهای امام علی علیه السلام پدید آوردن اصلاحهای فرهنگی بود. اگرچه در مراحلی از دوران زمامداری خود، اولویت را به اموری دیگر؛ مانند توسعه اجتماعی یا توسعه اقتصادی دادند، امّا در نهایت، غایت قصوای فعالیتهای آن امام علیه السلام، چیزی جز هدایت بشر به سوی کمال انسانی، زندگانی مکتبی و سرانجام، بهشتی شدن نبود.

برخی از اموری که امام علیه السلام برای اصلاح فرهنگ جامعه انجام دادند، به قرار زیر است:

1. طرد قصّاصون (داستان سرایان) از صحنه اجتماع اسلامی:

تاریخچه داستان سرایی، به دوران جاهلیّت برمی گردد. در دوران جاهلیّت، داستان سرایی در میان اعراب رواج داشت و محوری که احادیث و داستانهای آنان در اطراف آن می چرخید، جنگها و نبردها، عشق و احوال عاشقان و اشعار مربوط به ایشان، سحر و کهانت، اخبار جن و اموری از این قبیل بود.

با ظهور اسلام، آنان جایگاه خود را در جامعه از دست دادند. بعد از رحلت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و روی کار آمدن خلفای سه گانه، بار دیگر در جامعه راه پیدا کردند، امّا این بار آنان فقط به داستانها و افسانه های مذکور اکتفا نکردند، بلکه دست به جعل حدیث زدند؛ خصوصا زمانی که فضای جامعه اسلامی را از احادیث پاک نبوی تهی دیدند.(1) امام علی علیه السلام در دوران حکومت خود، بار دیگر آنان را از صحنه جامعه اسلامی طرد کرد.(2)

2. احیای مفهوم حق و تلاش بی وقفه در حاکم ساختن آن در همه زوایای زندگی