امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 399

امام علیه السلام رابطه ای متقابل بین مدیر و مردم وجود دارد(1) و صلاح و فساد هر یک، در دیگری مؤثر می افتد، ولی میزان تأثیر ماهیّت دولت در جهت گیری مردم، بر کسی پوشیده نیست؛ زیرا والی به عنوان سرپرست است و رعیت به عنوان فرزند.(2)

3. بُعد اقتصادی

اشاره

پذیرش خلافت از جانب امام علی علیه السلام منوط به شرایطی بود که تحقق این شرایط، اصلاحات اساسی و همه جانبه ای در جامعه اسلامی به دنبال داشت. از جمله ابعادی که امام علی علیه السلام به طور جدی، کمر به اصلاح همه جانبه آن بست، بعد اقتصادی بود. عنصری که خود کیفیّت این نقش را رقم می زند، سیاست اقتصادی حاکم بر آن جامعه است؛ زیرا در سایه سیاست اقتصادی است که روابط اقتصادی حاکم بر جامعه تعیین می شود. بنابراین، قبل از هر چیز باید سیاست اقتصادی را که امام علیه السلام در دوران حکومت خویش در پیش گرفت، مورد بررسی قرار دهیم.

شاخصهای سیاست اقتصادی امام علی علیه السلام

اشاره

سیاست اقتصادی، مجموعه طرحها و برنامه هایی است که بر اساس آن، نوع روابط اقتصادی میان افراد جامعه شکل می گیرد. سیاستی را که امام علیه السلام در بعد اقتصادی در پیش گرفت، برنامه هایی بود که روابط اقتصادی حاکم بر جامعه را اصلاح کند و این روابط، رابطه استثمارگر و استثمارشونده، رابطه دارا و فقیر و رابطه مستکبر و مستضعف نباشد.

در دین مبین اسلام، مالکیّت خصوصی افراد بر اموال، به رسمیّت شناخته شده، اما امری اعتباری دانسته شده است. در اسلام، مالک مطلق، خداست و اموالی که در نزد مردم است، در واقع به منزله امانتهایی است که چند صباحی در دست مردم قرار