امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 407

2. پس از قتل عثمان، با او بیعت صورت گرفته، در حالی که وحدت جهان اسلام از هم پاشیده شده است.

3. قریش از او ناراضی اند و دشمنی او را در دل دارند؛ چون به آنها صدمه زده است.

4. عایشه، طلحه و زبیر، او را متهم به خون عثمان کرده و گروهی از مردم عراق را بر او شورانده اند و او را درگیر نبردی خونبار کرده اند که دهها هزار تن در آن جان باخته اند.

5. مدّت کوتاهی پس از جنگ در کوفه مانده است.

6. مردم عراق، در مخالفت، تفرقه، عقاید، کناره گیری و نافرمانی، همان مردم عراق آن روزند.

7. معاویه، مردی است که سرلوحه هدفش، پیش از این که دنیا باشد، آخرت است. پس اصول اعتقادی خود را برای منافع مادی اش فدا نمی کند و به خود اجازه نمی دهد هیچ چیز را تا وقتی که موافق با شریعت نباشد، وسیله قرار دهد.

سپس باید فرض کنیم که این دو در جنگی مانند جنگ صفین روبه رو شده اند و هر یک از آنها، زیرکی، دانایی و شجاعت خود را دارد؛ علی علیه السلام با شجاعت بی نظیرش و معاویه با ناتوانی و ترسش.

نتیجه، چنین می شود که علی علیه السلام پیروز شود و معاویه شکست بخورد؛ هم از نظر سیاسی و هم غیر سیاسی. حتّی اگر ما شرط پنجم را هم از معاویه کم کنیم و فرض کنیم که هر دو در آزمندی و عدم پایبندی به اصول، برابرند، باز هم معاویه کسی است که در بعد سیاسی و نظامی شکست خورده است؛ زیرا ریشه های قدرتش نظر به کوتاهی مدت حکومتش، عمیق نیست و از طرف دیگر، مردم عراق مایل به وحدت و یگانگی نیستند و در طبع خود، مایل به اختلاف و سرکشی می باشند.

هنگامی این مطلب روشن می شود که به خاطر بیاوریم معاویه در جنگ صفین در حالی که رهبری مردم شام را بر عهده داشت، در آستانه شکستی مهلک قرار گرفته بود؛ حال اگر رهبری مردم ناسازگار عراق را بر ضد مردم تسلیم و مطیع شام بر عهده