امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 64

گناه گریزی، مورد توجه است.

سهل گیری دانشمندان اهل سنت در خصوص شرایط احراز و حفظ منصب امامت و خلافت را با توجه به دو نکته، می توان تحلیل کرد. اولاً، تصور تحویلی نگرانه آنها اقتضا نمی کند که در اوصاف و ویژگیهای امام، بیش از این، سخن گویند. ثانیا، گرایش شایسته سالاری در رهبریت و مدیریت که امروزه نزد دانشمندان مدیریت، امری بدیهی و غیر قابل انکار است، در جامعه ای که حاکمان آن، نه بر اساس شایستگی، بلکه بر اساس غصب و به نام خلافت پیامبر، به قدرت می رسند، کم رنگ می شود و دانشمندان نیز در چنین فرهنگی، بر اصول و مبانی شایسته سالاری در رهبریت جامعه دینی، پافشاری نمی کنند. در این جاست که اهمیت تأکید دانشمندان شیعه بر مسأله عصمت امام، مشخص می شود.(1)

3. فرایند تعیّن امامتِ امام

سومین مسأله ای که به منزله روی آورد روشنگر در به دست آوردن دیدگاه متکلمان اهل سنت در باب منزلت امام، قابل طرح است، این پرسش مهم است که چگونه امامت یک فرد، معلوم و ثابت می شود؟ فرایند تعیّن فرد بر منصب امامت، چیست؟

می دانیم که یکی از مبانی پاسخ به این پرسش، تصویر فرد از اهمیت، نقش و رسالت امامت است. برای مثال، اگر امام، نقش پیامبرگونه داشته باشد و رسالت وی، مانند رسالت انبیا تلقی گردد، این پرسش، پاسخی ندارد جز این که تعیین فرد به منصب امامت، باید طبق نص دینی یا هر امر دیگری باشد که حاکی از انتصاب الهی است؛ همان گونه که در خصوص پیامبران عظام بیان می شود.

به همین دلیل، به گزارش آرای دانشمندان اهل سنت در پاسخ به سؤال فرایند تعیّن امامت امام می پردازیم تا از این طریق، منزلت و اهمیت امامت نزد آنها را