امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 71

قهریه، کودتا و غصب از طریق جنگ و کشتار، همنشین می شود و حقانیت فرد و شایستگی او به منصب خلافت از طریق قدرت، اثبات می گردد. ثالثا، بحث از مشروعیت و کارآمدی که می تواند دو مبنا و شاخص مختلف داشته باشد، یکی شده است و تمایز منطقی و روش شناختی این دو بحث، در آرای آنها دیده نمی شود.

نکته مهم دیگر در تحلیل آرای آنها، ارتباط معنی داری است که بین نظریه آنها در خصوص شرایط امامت و فرایند تعیّن آن وجود دارد. سهل گیری در شرایط و ویژگیها، سهل گیری فرایند در تصدّی این منصب را به میان آورده است و هر دو سهل گیری و دورافتادن از اصول گرایی و شایسته سالاری، بر تصویر تقلیل گرایانه آنها از اهمیت و منزلت امامت، مبتنی است.(1)

گفتار دوم: اهمیت مقام امامت در مکتب امامیه

1. امامت، یکی از اصول دین

امامت در مکتب تشیع، اهمیت فوق العاده دارد و یکی از اصول مهم اعتقادی دانسته می شود. برای اثبات این مطلب، ادلّه متعددی اقامه کرده اند. تفصیل این ادله، بحث مستقلی می طلبد و آنچه در این جا به اختصار قابل ذکر است، چند نکته می باشد.(2)

الف. اهداف و اغراضی که با نبوّت حاصل می شد، با امامت حقه نیز به دست می آید؛ به گونه ای که به انتفای امامت، اغراض و اهداف نبوت، منتفی می شود. پس همان طور که نبوت از اصول دین است، امامت نیز از اصول دین می باشد.

ب. با امامت، اساس شریعت، حفظ می شود و نظام اجتماعی، قوام می یابد.(3)

ج. زندگی بدون معرفت به امام، در واقع، زندگی جاهلانه است و نه حیات طیبه ای

1- . از یادداشتهای استاد احد فرامرز قراملکی.
2- . در این خصوص، ر.ک: همین مجموعه، مقاله «جایگاه معرفتی امامت».
3- . سیدهاشم حسینی تهرانی، توضیح المراد، ص673.