امامت پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه٫ معتزله و اشاعره صفحه 82

دین و دنیا با اوست؛ اگرچه در نهایت ناشناسی و برکناری از مداخله در امور باشد. اگر سیاست بندگان به دست او باشد، روزگار، نورانی خواهد بود و اگر زمان از مدبّر و مدیر الهی خالی بماند؛ یعنی دست تصرف و اداره او در امور، باز نباشد، تاریکیها بر جهان حکمفرما می شود.

در جای دیگر گفته است: «بل العالم ما خلا قطّ عن الحکمی وعن شخص قائم بها وهو خلیفی اللّه فی أرضه وهذا یکون ما دامت السموات والارض»؛ یعنی: بلکه عالم، هرگز از حکمت و از کسی که حامی حکمت است، خالی نبوده است و او خلیفه خداوند در میان خلق است و تا آسمان و زمین برپاست، همین طور خواهد بود.(1)

7. جهان هستی، وابسته به وجود امام

اشاره

وابستگی هستی و بقای سایر ممکنات به وجود امام علیه السلام هم از طریق عقل، قابل اثبات است و هم از طریق نقل.

معقول و منطقی بودن این مطلب، با بیانهای متعددی قابل اثبات است که به دو بیان آن اشاره می کنیم:

بیان اول: تقدیر خداوند بر آن است که امام، واسطه فیض به سایر ممکنات باشد. وقتی که امام، مجرای فیض شد، خواه ناخواه، وجود و بقای سایر ممکنات که به فیض الهی، حدوث و بقا دارند، به مجرای فیض او که از آن مجرا، فیض به آنها می رسد، مرتبط و وابسته خواهد بود؛ اگرچه در فرض عدم این مجاری فیض باز هم فیاضیت خدا، اگر قصوری در مفاض نباشد، برقرار است، اما می توان گفت که: همه ممکنات، این استعداد را ندارند که بدون واسطه، تلقّی فیض نمایند؛ قصور خودشان مانع از سب فیض به طور مستقیم است لذا «امام» که در جنبه «یلی الربّی ویلی الخلقی» کامل است، واسطه ایصال برکات می باشد؛ چنان که بسیاری از نعمتهای الهی در این عالم، با واسطه به ما می رسد.