- اشاره 5
- اشاره 5
- یک _ مفهوم ولایت 5
- 1. تعریف موضوع 5
- الف) مفهوم شناسی 5
- اشاره 5
- دو _ انتخاب 7
- سه _ انتصاب 7
- ب) تقریر دقیق «مسئله اصلی» 8
- ج) پرسش های فرعی 8
- 2. پیشینه تاریخی 9
- اشاره 12
- 3. نگاهی اجمالی به نظریه های طرح شده در پاسخ مسئله اصلی 12
- الف) ولایت، به طور مطلق انتصابی است 12
- ب) ولایت، به طور مطلق انتخابی است 13
- ج) ولایت رسول خدا صلی الله علیه و آله [و ائمه اطهار علیهم السلام] انتصابی و در غیر آنها انتخابی است 13
- د) ولایت هم انتصابی و هم انتخابی است 13
- ج) از نظر سیاسی 14
- الف) از نظر کلامی 14
- ب) از نظر فقهی 14
- اشاره 14
- 4. جایگاه موضوع 14
- د) از نظر حقوقی 15
- یک _ توحید در ذات و فعل حق تعالی 16
- اشاره 16
- الف) مبادی خداشناختی 16
- اشاره 16
- دو _ مالکیت حق تعالی 17
- سه _ حق بودن 18
- چهار _ ربوبیت 19
- شش _ حکمت 20
- پنج _ عدالت 20
- هفت _ رحمت 21
- اشاره 21
- یک _ فقر ذاتی انسان 21
- ب) مبادی انسان شناختی 21
- دو _ اختیار انسان 22
- سه _ تکلیف و مسئولیت انسان 23
- چهار _ امکان معرفت دینی برای انسان 23
- پنج _ نیاز به زندگی اجتماعی 24
- الف) از نظر اعتقادی 25
- اشاره 25
- 6. ضرورت بررسی مسئله «ولایت» 25
- ب) از نظر کلامی 26
- ج) از نظر فلسفه سیاسی 27
- د) از نظر فقهی و حقوقی 27
- 1. اثبات انتصابی بودن ولایت 28
- اشاره 28
- اشاره 28
- الف) طرح مسئله 28
- ب) برهان های انتصابی بودن ولایت 29
- الف) اسلام 31
- 2. ویژگی های عمومی ولیّ (حق تعالی به چه کسانی «ولایت» را تفویض می کند؟) 31
- اشاره 31
- ب) توانایی های لازم 32
- 3. شیوه های اعلام ولایت ولیّ 33
- اشاره 34
- 4. ولایت رسولان الهی 34
- الف) اثبات ولایت رسولان الهی 34
- ب) ادله خاص ولایت خاتم رسل، حضرت محمدبن عبداللّه صلی الله علیه و آله 36
- ج) گستره ولایت رسول خدا صلی الله علیه و آله 42
- اشاره 50
- 5. ولایت ائمه اطهار علیهم السلام 50
- الف) اثبات ولایت ائمه اطهار علیهم السلام 50
- ب) گستره ولایت ائمه اطهار علیهم السلام 56
- اشاره 59
- 6. ولایت فقیه 59
- الف) ادله ولایت فقیه 59
- یک _ ادله عقلی (مستقل و غیر مستقل) ولایت فقیه 59
- اشاره 59
- دو _ ادله نقلی ولایت فقیه 65
- اشاره 65
- اول _ روایت عمربن حنظله 65
- دوم _ توقیع شریف 67
- ب) منظور از فقیه جامع الشرایط 71
- اشاره 71
- شرایط رهبری 72
- یک _ گستره ولایت فقیه از نظر موضوع 75
- اشاره 75
- ج) گستره ولایت فقیه و منظور از اطلاق در عنوان «ولایت مطلقه فقیه» 75
- دو _ گستره ولایت فقیه از نظر تصمیم گیری 77
- سه _ گستره ولایت فقیه از نظر مکان 79
- پنج _ گستره ولایت فقیه از نظر مولی علیهم 81
- چهار _ گستره ولایت فقیه از حیث زمان 81
- نگاهی اجمالی به انواع شبهه های ولایت فقیه 82
- اشاره 82
- د) برخی از شبهه ها و پاسخ آنها 82
- اشاره 82
- یک _ شبهه محال بودن نصب عام 83
- سه _ شبهه محجور انگاری مولی علیهم 88
- 7. کارگزاران حکومتی در نظام ولایی انتصابی 88
- اشاره 88
- الف) کارگزاران منصوب ولی امر 88
- ب) کارگزاران منتخب مردم 90
- 1. برابری همه انسان ها و برتر نبودن ذاتی یکی بر دیگری 91
- اشاره 91
- 2. امانت انگاری قدرت 93
- 3. ابزارانگاری قدرت 95
- 4. قانون مندی و قانون مداری 96
- اشاره 98
- الف) اثر شرعی مقبولیت مردمی 98
- ب) مسئولیت همگانی و مشارکت سیاسی عمومی 101
- ج) نقش اساسی آرای مردمی 103
- د) نظارت عامه 105
- اشاره 106
- ه) تکلیف حکومت در برابر حقوق مردم 106
- یک _ گسترش عدالت 107
- سه _ نظم و امنیت 108
- دو _ گسترش و توسعه دین مداری و اخلاق و علم 108
- چهار _ ایجاد رفاه اجتماعی و اقتصادی، تأمین آزادی های مجاز و... 109
- پنج _ آزادی و حدود آن در نظام ولایت انتصابی فقیه 109
- یک _ آگاهی 112
- و) زمینه های لازم برای تحقق نقش مردم در ایجاد و بقای حکومت ولایی انتصابی 112
- اشاره 112
- دو _ آزادی 115
- سه _ امر به معروف و نهی از منکر 116
- چهار _ الگوی فرهنگی تولی و تبری 118
- اشاره 118
- وجوب تراحم بین مؤمنان 119
- وجوب برائت از کفار و منافقین 121
- اشاره 123
- 1. جایگاه ولایت فقیه در سیاست گذاری های کلان صدا و سیما 123
- 3. شیوه آشناسازی جوانان با ولایت الهی 126
- 4. فرهنگ سازی در زمینه ولایت فقیه 127
- 5. پیشنهادهای برنامه ای 130
- 6. پرسش های مردمی 131
- 7. پرسش های کارشناسی 132
خود (خواه حاکمان دینی، خواه حاکمان غیر دینی) را زیر نظارت بگیرند.(1)
ولی باید توجه داشت که:
یک _ مبدأ هر حقی، حق تعالی است (الحق من ربک). بنابراین، هر حقی منشأ الهی دارد و از بالارسنده است.
دو _ دست کم درباره نظارت بر حاکم، به صرف انسان بودن، کسی واجد حق نظارت نمی شود؛ زیرا لازمه این سخن این است که کودکان و دیوانگان نیز حق نظارت بر حاکم دارند.
سه _ حق نظارت بر حاکمیت، حقی دینی است و لازمه تکلیف مردم به اقامه حکومت اسلامی. مردم مکلف به رجوع به ولی منصوب اند و لازمه عمل به چنین تکلیفی، حق نظارت بر نامزدهای احتمالی ولایت انتصابی است تا حاکم منصوب را بتوانند از میان آنان بیابند و نیز حق نظارت بر حاکم است تا در صورت از دست دادن شرایط ولایت، متوجه امر شوند، او را عزل کنند و ولی منصوب را جانشین وی سازند.
ه) تکلیف حکومت در برابر حقوق مردم
اشاره
ه) تکلیف حکومت در برابر حقوق مردم
یکی دیگر از ارکان مردم سالاری این است که حکومت در برابر مردم مکلف باشد و مردم نیز حقوقی برعهده حکومت داشته باشند. برخی در برابر حکومت ولایی انتصابی موضع گرفته و گفته اند که این گونه حکومت مولی علیه را دارای هیچ حقی نمی داند:
در نظریه فقهی رایج، حاکم دینی حق حکومت خود را از خداوند اخذ می کند. و در این میان وظیفه مردم حداکثر این است که کشف کنند این حق از آن کیست؟ این کشف می تواند از طریق انتخابات صورت بگیرد و این،
1- عبدالکریم سروش، مدارا و مدیریت، ص 360.