ولایت در اندیشه سیاسی اسلام صفحه 98

صفحه 98

5. رکن بودن نقش مردم در ساختار نظام

اشاره

5. رکن بودن نقش مردم در ساختار نظام

یکی از اصول مردم سالاری، نقش مردم در ساختار نظام است؛ به گونه ای که بدون این نقش چنین نظامی نه قابل تأسیس است و نه توان بقای پس از تأسیس را خواهد داشت و این عدم قابلیت تأسیس و بقا به اصول نظری چنین نظامی برگشت می کند، نه به کارآمدی نقش مردم در عمل و نیاز حکومت در عمل به مردم.

نظام ولایت انتصابی در اصول متعددی، نقش مردم را در ساختار خود چنان جزو ارکان خود قرار داده است که بدون تحقق آن نقش، این نظام به لحاظ نظری نه قابل تأسیس است، نه قابل حفظ.

این اصول را می توان این گونه برشمرد:

الف) اثر شرعی مقبولیت مردمی

الف) اثر شرعی مقبولیت مردمی

ملاک مشروعیت حاکم در نظام ولایت انتصابی، نصب الهی است و این نکته، اساسی ترین ویژگی این نظام است. این نکته موجب می شود که برخی تصور کنند مردم در این نظام نقشی ندارند و تنها موظف اند با حاکم بیعت و از او اطاعت کنند، ولی باید توجه کرد که ایفای نقش در مشروعیت ملازم با مردم سالاری نیست. برای نمونه، در نظام سیاسی هابز، حاکم با قرارداد مردم به حکومت می رسد و ملاک مشروعیت حکومت وی نیز همین قرارداد است، ولی نظام سیاسی وی نظامی مردم سالار نیست.

افزون بر موضوع مشروعیت حاکم، موضوع دیگری نیز مهم است و آن تعیین طریق مشروع اعمال حاکمیت است. به عبارت دیگر، اگر اصل مشروعیت حاکمیت شخصی بر گروهی دیگر مسلم شد، آیا آن شخص به صرف همین امر می تواند از هر راهی، اگرچه راه هایی مانند خدعه و نیرنگ

کتابخانه بالقرآن کتابخانه بالقرآن
نرم افزار موبایل کتابخانه

دسترسی آسان به کلیه کتاب ها با قابلیت هایی نظیر کتابخانه شخصی و برنامه ریزی مطالعه کتاب

دانلود نرم افزار کتابخانه